İnsanı ayakta tutan, kuvvetli ve mümtaz kılan, onu diğer varlıklara efendi eyleyen birçok özellik vardır ve bunlardan biri de bilgidir. Bilmek ve bilgi sahibi olmak, yaratılmışlar içerisinde gerçek manasını insanda bulur ve insanla değer kazanır.

İnsan dışındaki varlıklar bildiğinin farkında olmadıkları için, onları başka varlıkların yanında bildikleri yahut öğrendikleri saygıya değer kılmaz.

Varlıklar içerisinde bilgi edinmeye en müsait, hiç şüphesiz insandır ve insanlar, bildikleri oranda değerlidirler.

Çünkü insanı daha insanî hale getiren bilgidir. Onun içindir ki, yüce Yaratan’ın “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” sorusuna, büyük şairimiz Mehmet Akif Ersoy,”Olmaz tabi, biri insan, biri hayvan” cevabını veriyor. Gerçekten de insan, bildiği ve bilgiyi önemli gördüğü sürece nebat ve hayvanattan üstündür.

Bilgi ister obje-süje ilgisi, ister eşya ile insan zihninin çelişkileri şeklinde ele alınsın, ister rasyonalistlerin, spirtualistlerin görüşlerine göre düşünülsün, isterse idealistlerin ve realistlerin anlatmaya çalıştıkları şekilde bilinsin; sonuçta kendi özü ile sınırlı, gelişmeci ve değişken karaktere sahiptir. Bilgiyi değişmez kılan, daha doğrusu bilgiyi sürekli müspet yönde artıran ve arıtan, insanın kendisidir. Yine insan dışında hiçbir varlık, bilgisini sürekli ve şuurlu olarak geliştiremez.

Demek ki bilen ve bilgisini artırma yarışı ve uğraşı içerisinde olan insanı bekleyen en önemli görevlerden biri de, sağlıklı ve sağlam bilgilere ulaşmaktır. S.A.Arvasi’nin dediği gibi, düşünmeden, hipotezler kurmadan, müşahade ve tecrübelere dayanmadan sağlam bilgiye ulaşılmaz.

Diogenes’in, “Tek iyi şey bilgi, tek kötü şey bilgisizliktir”, Bacon’un “Bilgi kuvvettir”,büyük Türk edibi Edip Ahmet’in “Kemik için ilik neyse, insan için de bilgi odur” dediği bilgiyi insanın etrafını aydınlatan sahici bir ışık bilmeli ve benimsemeliyiz. Bilgisiz bilmek yoktur. ”Yaratan Tanrı bile bilgiyle bilinir” (Edip Ahmet) .

Yusuf Has Hacib’in ünlü eseri Kutatgu Bilig’de, Edip Ahmet Yükneki’nin Atabetül Hakayık’ında yazdıkları ,”Bilgilinin sözü toprak için su gibidir…”(Yusuf Has Hacib),”Bilgili insan kıymetli bir dinardır, cahil ve bilgisiz, değersiz bir akçedir.”(Edip Ahmet Yükneki) tesbitlerini iyi anlamak ve yüce Yaratıcının “Sakın bilmeyenlerden olma” ilahi emrini hep aklımızda bulundurarak bilgiye doğru koşmalıyız. Yunus Emre’nin de bir şiirinde belirttiği gibi, kendimizi bilmemiz de, Rabb’imizi bilmemiz de bilgimizin durumuna bağlıdır. Biz yeter ki bilgili olmaya ve bilgiyi bulmaya uğraşalım. Biz sağlıklı bilgiyle kendimizi donatmak istedikten sonra, geriye bir engel kalmaz.”Sağlam bilgi edinecek bir zümre için ayetler vardır” ilahi emrinin ışığında göklerden, yerlerden, dağlardan, taşlardan faydalanarak bilgimizi tazeleyebiliriz.

Bilmek, bilgiyle bilenmek ve bilgiyle dirilmek için, insan olarak ve insan kalarak görevimiz bir hayli çok ve büyüktür.

Bu görevlerimizi hiç unutmadan ve her zaman o görevlerin gerektirdiği kadar bilgili olmak temennisi ile...

Fikri HAKLI