İnsanı tanımak âlemi tanımaktan daha zor bence. Zorluğu bildiğini ya da bilmediğini bilmesinden kaynaklanıyor. Ne kadar bilmesi gerektiğini de bilen insan bildikleriyle de bilmedikleriyle de çoğu zaman insanı yanıltabiliyor.

Bir yönüyle bakarsanız alkışlanacak bir varlık. Aklıyla kavramadığı konu yok. Uzayın en gizli köşelerine bile ulaşabiliyor, azgın nehirleri dizginleyip, yüce dağları aşabiliyor.

Bir yönüyle bakarsanız çok zayıf. Çoğu zaman küçümsediği bir varlık kadar bile bazı konularda kabiliyetli değil. Mesela gözü kurt gözü kadar göremez. Denizde bir hamsi balığı kadar yüzmez. Bir kaplan kadar çevik, bir fil kadar kuvvetli değildir. Değildir fakat aklı sayesinde kendinden daha kabiliyetli varlıkları da emrinde tutabilir. Öyleyse sorulacak soru şudur. İnsan ne zaman alkışlanır, ne zaman ne kınanır? Ne zaman beğenilir, ne zaman eleştirilir?

İnsan aklının üzerine aşk ve ahlak sağmayı başardığı zaman alkışlanır. İlmiyle amil olduğu zaman övülür. Vefalı, dürüst, gayretli, adil davranırsa beğenilir. Ne zaman aklının zemin katında kendini bir şey zannetmeye başlarsa, ne zaman ahlakını yıpratır, vefasın kurutur, dostluğu ve Hakk’a bağlılığını unutursa o zaman eleştirilir.

İnsan hem zayıftır hem kuvvetli, hem acizdir hem kudretli. Hem yeteneklidir hem yeteneksiz…

Bence insan, her zaman insan kalırsa, Allah’a hakkıyla kul, peygamberine hakkıyla ümmet, milletinin değerlerine saygılı bir fert, devletine hakkıyla vatandaş olursa kurtulur, sayılır, sevilir. Ne mutlu insan gibi insan olanlara. Ne mutlu bir ömür insan olarak kalanlara…

Fikri HAKLI