BABA EVİ AHLAT!!!!

Her Ahlatlı hayatında defalarca “baba tutasan, baba çığa suratan, baba tuta şikilin,babalara gidesen, babaların yanına gidesen, baba seni götüre, baba yurdun beyurt ola” gibi sözler çok duymuştur. Bu laflar kişinin kendisinin veya bir başkasının iyiliği veya kötülüğü için, Allah’a yalvarıp istekte bulunmasıdır.

Ahlat kültüründe yer alan bu bedduaların yanı sıra dualarda da “baba” kelimesi yer almıştır. ”Baban rahmet, baban kurban, baba yurdun şen ola” gibi dualarda bizim meşhur laflarımızdır.

Baba inancının, baba kültürünün, Ahlatta bu kadar yaygın olmasının en önemli sebebi, evliyalar diyarı olması ve nerede ise her mahallesinde, her sokağında mutlaka bir “baba” abidesinin olmasındandır.

Zaman zaman bu baba abideleriyle ilgili halk arasında anlatılan hikayeleri, efsaneleri, büyüklerimizden duymuşuzdur. Her mahallede ayrı ayrı anlatılan bu zatların Ahlat kültüründe farklı ve saygın bir yere sahip olduğu da aşikardır. Özellikle bazıları vardır ki, hikayeleri nesilden nesile aktarılır, bazılarının ise ismi ilk defa duyulur bizlerce.

Tüm Ahlatlılar tarafından bilinen büyük zatlardan bazıları ise şunlardır;

Abdurrahman Gazi, 641 yılında Ahlat’ın fethine gelen Halit bin Velit komutasındaki orduda bulunuyordu.Muaz bin Cebel’in oğlu olup, Ahlat’ın muhasarası sırasında şehit düşmüştür.
Kümbeti Ahlatlı Tahsin Usta (Kalender) tarafından 1974 yılında son dönem kümbet mimarisine uygun tarzda yapılmıştır.Abdurahman Gazi’nin İstanbul’daki Eyüp Sultan Hazretleri kadar tarihi ve dini şahsiyeti olduğunu bize tarih göstermektedir. Bu kadar kıymetli bir zatın mezarının Ahlatta olması bizim için bir şanstır.Çünkü yalnız Ahlat’ta değil, Bütün doğu illerinde bulunan müminlerin Abdurrahman Gazi’nin arkasında ya onun nuru ila nurlanmış oldukları halde haşır meydanına gideceklerine umudumuz sonsuzdur.

Selçuklu mezarlığında bulunan Kesik baş olarak bilinen zatın, hikayeleri uzun süren kış aylarımızda büyüklerimiz tarafından çok anlatılırdı. Kesik Başın kelle koltukta 7 gün savaştığı rivayet edilir. Efsanesine göre zatın kesik başı kızgın saç üzerine konulmuş baş kendiliğinden tekrar yerine yerleşmiştir.

Dede Maksut, Ahlat kültüründe yer alan büyük bir zattır. Hacca giden efendisine helva götürmesi ile ünlüdür. Efendisi hacdan dönünce gerçek hacının kendisine zaman ve mekân boyutlarını aşarak helva getiren çoban Maksut’un olduğu söylemesi üzerine sırrı açık edilen Dede Maksut hemen oracıkta ölmüştür.

Sultan Seyit, anlatılan halk kültürümüzde yer almıştır. Anımsıyorum da eskiden daha çok ziyaret edilirdi. Komşu kadınlar birleşir, yiyeceklerini de alarak kağnı arabaları ile delikli taşa giderlerdi. Zaten halk arasında delikli taş olarak da bilinmektedir. Buraya şifa bulmaları için öksürüklü çocuklar getirilir. Ziyaretler daha ziyade Çarşamba ve Perşembe günleri yapılır. Ahlatta çocuğu olmayan kadınlar üç Perşembe Sultan Seyide gider, oradaki mağaradaki şifalı suyla yıkanırlar, delikli taştan geçerler.

Üryan Baba’nın mezarı Tunus Mahallesi’nde Abdurrahman Gazi Türbesi güzergâhındadır. Hikayesine göre kışın her taraf karla kaplı iken evine gelen misafiri kendisinden şeftali ister, Baba keramet gösterir. Bahçesinden konuğuna şeftali toplar. Son yıllarda mezarı yaptırılmıştır.

Merden Baba, Ahlat merkeze 3 km uzaklıktadır. Ahmet Yesevi Hazretlerinin talebelerinden olan Merdan Baba, bölgeye islamiyeti tanıtmak ve yaşatmak için gönderilmiş önemli şahsiyetlerden biridir. Yakın tarihte düzenleme yapılarak, mesire alanı olarak kullanılmaktadır.

Saçlı Baba’nın mezarı Merden Baba’ya giden yolun üzerindedir. Son yıllarda mezarı yapılandırılmıştır.

Aydın Baba’nın yatmakta olduğu bölgeyi Van Gölü’nün suları kabarınca göl sularının altında kaldığı rivayet edilmektedir. Yakın geçmişte bu ulu olduğu kabul edilen mezar da yaptırıldı, gün yüzüne çıktı.

Hıdır Baba’nın mezarını ise sel götürmüştür. Hıdır Baba da diğer türbeler gibi kutsal mekân olarak kabul edilir. Halk arasında “hıdar düzü” olarak da anılmaktadır. Yesevî Baba ve diğerleri ile ilgili efsaneler ve menkıbeler eski cemaat odalarında toplanan halka anlatılıyor, bu yolla onlar iyiye güzele yönlendirilmeğe çalışılıyordu.

Mecit Baba, Mansur Gıyas, belirli bir alanda özel fonksiyonu ile bilinmekten ziyade, çok kere ziyaretçiler tarafından bir fatiha okunarak geçilen ulu zatlardandır.

Ahlat kültüründe baba, dede, seyit, evliya olarak bir çok zat bulunmaktadır. Her birine ayrı saygı ve sevgi beslenmektedir. Eskiden özelikle kahvelerde, akşam gezmelerinde, ev sohbetlerinde rivayetler anlatılırdı. Ahlat kültüründe bu zatlara, yakarış ve medet umma şeklinde değil dua olarak uygulamalar görülmektedir. Öyle bez bağlama, mum yakma, adak adama yoktur. Ahlat’daki bu zatların mezarlarının, yeniden düzenlenmesi, ziyarete açılması, konu ile ilgili bilgilerin derlenmesi gerektiğine inanıyorum. Özellikle Ahlat tarihinde çok güzel bir yere sahip olan “baba ve evliyalarında” araştırılması ve yazılmasından yanayım. Bizim kültürümüze, inanışımıza göre, mezar ve mezarlığa verilen önemin en güzel örneğidir Selçuklu Mezarlığı. Son zamanlarda Ahlat tanıtımı yönünde çok güzel işler yapılıyor. Bu konu üzerinde de çalışılacağına inanıyorum. Her karış toprağıyla aynı bir tarih sayfasını sinesinde yaşatan Ahlat’ın bu yeni eserlerle turistik kıymetini bir kat daha artıracağına kani bulunmaktayım.

Dünyanın Bir Ucu - 21:01, 03 Şubat 2012 Cuma Dünya bültenin de rastladığım bir bilgiyi de sizlerle paylaşmadan geçemeyeceğim.

Ahlat’ta, XIII. ve XIV. asırlarda yaşamış ve burada hâlâ türbeleri bulunan evliyalarla ilgili bilgilere A. Ş. Beygu hocanın “Ahlat Kitâbeleri” isimli eserinde Ahlat Mahalle ve köylerinde bazı baba isimlerine rastlamaktadır.

-Uludere Köyünde;
Börklü Baba, Abdullah-ül Ensari, Çoban Dede, Salihaana, Cicinene, Molla Gago

-Tunus Mahallesinde;
Sarı Baba, Kara Üryan Baba, Baba Mahmud, Hızır Baba, Kerami Baba, Hıdar Baba, Mansur Baba,

-Erkizan Mahallesinde;
Arap Baba, Şıhlar, Baba Mecid, Koç Baba, Pehlivan Ali, Hacı Nene, Havai Baba, Baba Mecit, Şıh Veyis Baba, Azap Kavak, Karakol Baba, Ağa Mahmut, Arap Üryan Baba, Latif Baba, Mehmet Can Baba, Sultan Emir.

-Azat Kavak Mevkiinde;
Karakol Baba, Ak Mahmut, Çıplak Baba, Saçlı Baba.

-İki Kubbe Mahallesi Meydanlık Mezarlığında;
Şeyh Abdurrahman Molla Müstecab, Dede Maksut, Çaman Şıhları

-Taht-ı Süleyman Mahallesinde;
Kuddusi Baba, İpek Baba, Seyyid Hüseyin, Kul Hamza, Postlu Baba.

-Taht-ı Süleyman Mahallesi Aldeste Mevkiinde;
Sultan Seyyid ve Arkadaşları.

-Kırklar Mahallesinde;
Eş-Şeyh Molla Ahmed Baba, İbrahim Baba Şeyh

Ahlat kültüründe halk tarafından bilinen babaları şöyle sıralayabiliriz;

Abdurrahman Gazi Hz.
Börklü Baba
Havai Baba
Dinhavur Baba
Hacı Kalender Baba
Baba Mecit
Mahmut Baba
Şeyh Çoban Dede
Şıh Veyis Baba
Üryan Baba
Sarı Baba
Sultan Emir
Kırkkardeşler
Süleyman Baba
Seyit Hüseyin Dede
Aydın Baba
Muaz Baba
Postlu Baba
Sultan Seyit
Abdullah-ül Ensari
Sarı Baba
Kara Üryan Baba
Baba Mahmud
Hızır Baba
Kerami Baba
Hıdar baba
Baba Mecid
Dede Maksut
Koç Baba
Pehlivan Ali
Latif Baba
Mehmet Can Baba
Sultan Emir
Merden baba
Karakol Baba
Ak Mahmut
Çıplak Baba
Saçlı Baba
Arap baba
Aydın baba
Kırk Kardaşlar
Şeyh Abdurrahman Molla Müstecab.
Kuddusi Baba
İpek Baba
Seyyid Hüseyin
Kul Hamza
Pir Yahya
Sultan Seyyid ve Arkadaşları.
Eş-Şeyh Molla Ahmed Baba
İbrahim Baba Şeyh
Kümbet ehli ve binler şehidler

Rabbim güzel ilçemizde sevgi, saygı, hoşgörü ile yaşamayı nasip etsin. Evliyaların, Enbiyaların yüzü suyu hürmetine birlik ve beraberliğimizi bozmasın.
Sağlıcakla Mutlu Kalınız!

Birgül OTLU AHLAT