DARENDE KÜLTÜR ENVANTERİ –III-

Dr. Sadık Özen


CUMHURİYET DÖNEMİMDE DE DARENDE’DEN ÖNEMLİ PAŞALAR ÇIKTI

Geçmiş tarihimizde adı geçen ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli vilayetlerde başarılı görevlerde bulunmuş Darendeli 36 Paşa kadar, Cumhuriyet döneminde; devletin en üst makamlarında görevler üslenmiş çok değerli sivil ve asker hemşerilerimiz de vardır. Ne yazık ki gerek bunlardan, gerekse yerel olarak Darende’de görev yapmış hemşehrilerimizden Darende Kültür Envanteri’nde hiç söz edilmemiştir ve bu bence büyük bir eksikliktir.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde olduğu gibi Darende’den, Türkiye ve Türk Ordusu’na büyük hizmetler veren çok değerli Generaller yetişmişlerdir. Üstelik bunlar padişahların iki dudakları arasından çıkan sözlerle tayin edilmemiş olup, belli düzeyde ve yeterli eğitim aldıktan, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin belli kademelerinde belli sürelerde görev yaptıktan ve Kurmay Okulları’nda eğitim gördükten sonra Türk Silahlı Kuvvetleri’nin üst düzeylerinde yer almışlardır. Bu vasıfta Darende ve Balaban’dan yetişmiş general ve albay rütbesine gelmiş olanlar vardır.

Şu anda isimlerini anımsayamadığım değerli komutanlarımızdan beni bağışlamalarını isteyerek; burada, bu değerli askerlerimizden biri olan Rahmetli Em. Tümgeneral Turhan Olcaytu Paşamız’dan söz etmek istiyorum. Balabanlı bir ailenin çocuğu olan Olcaytu Paşa, Türk Ordusu’nun medarı iftiharı ve Silah Sanayimizin en önemli unsurlarından biri haline gelen “ASELSAN” ın kurucusudur. Ölünceye kadar Anıtkabir Yönetiminde yer almış ve “Anıtkabir Dergisi” ni çıkaranların başında yer almıştır. Aynı zamanda Darendeli bir yazardır. “Atatürk ve Din” isimli çok değerli bir eser yazmıştır.

DARENDE SADRAZAM MEHMET PAŞA KÜTÜPHANESİ VE ÖNEMİ

1960 İhtilali’nden sonra Harran Üniversitesi’nin kurulması araştırılması için Ankara DTC Fakültesi öğretim üyelerinden kurulan heyet, Harran’dan dönüşünde Darende’ye uğradığında, heyet üyeleriyle birlikte Belediye Bahçesi’nde sohbet ederken; Heyet Başkanı. “Mehmet Paşa Kütüphanesi doğunun önemli ilim kaynaklarından biridir, değerini iyi bilin” söyleminde bulunmuştu. Bu sözleri dinleyenler arasında ben de vardım. Hala o gün duyduklarımın hazzını yaşarım. Bir Darendeli olarak iftihar ettiğim bu kütüphaneye “Zaman Tünelinde Bir Doktor” isimli kitabımda oldukça yer vermiş ve hakkında önemli bilgiler sunmuştum.

Bu kütüphanede; çok değerli el yazması eserler yanında, matbaanın icadından sonra ilk basılmış eserler bulunmaktadır. “Liseyyidnel İmamı Allame İsmail Bin İl Magribi” tarafından yazılmış olan “İnvanışşeref” isimli, Kütüphane dışına çıkarılması yasak olan bu eseri; Kültür Bakanlığı’ndan aldığım izinle Kütüphane’de inceleme fırsatı buldum.Bu kitabın kapağında Zamanın Şeyhülislamı tarafından verilen fetvada “Her kim, dünyada bu kitabın bir eşinin bulunmadığına dair avradının nikahı üzerine yemin etse, nikahına halel gelmez.” Bu ecdad kütüphanesi işte böyle değerli kitapları içinde bulunduran bir değerdedir.

Ne yazık ki, Darende’nin en önemli kültürel değerlerinden olan bu kütüphanenin Müdürü Sayın Nevim Eryılmaz Doğan’ın editörlüğünde hazırlanan bu eserde, bu değerli kütüphane hakkında yeterli bilgi sunulmamıştır. Oysaki bu Kütüphane sadece Darende için değil, Türkiye için önemli bir bilgi hazinesidir. Kütüphanedeki değerli kitaplar hakkında bilgi sunulması yanında, ölünceye kadar bu kütüphanenin Müdürlüğünü yapmış olan Darende Müdafa-i Hukuk Cemiyeti Üyesi Rahmetli Sait Milli’nin adının da bu eserde yer almasını isterdim.