ÇIT ÇIT ÇEDENE
Bir Akdağmadeni türküsünün bağlantısıdır:
"Çıt çıt çıt çıt çedene de
Sar bedeni bedene
Dünya dolu yâr olsa da
Alacağım bi dene..."
Dünya dolu "yâr" mi olur? Olsa vefakar olur mu? Burası su götürür.Bunu bir yana bırakalım.Biz çedeneye bakalım.
Çedene bizim köyde çok olurdu.Köyün Altı,Bulgurözü,Orta çayır,Bazit (Beyazit )Yeri,Gızılyir,Eğriyir,Evgir,Acer Koprü,Ağdaş,Belik (Beylik),İncöz mevkilerinde sulak ekeneklerimiz var.Her yıl bir kesimi bostan olurdu.Bostanlarda çedene kendiliğinden çıkardı.Kendiliğinden çıkması,kesilirken tohumlarının dökülmesi sebebiyledir.Bu tohumlar bir sonraki yıl firesiz filizlenirdi.
Çedenenin benim yaşamımda da önemli bir yeri var.Anam rahmetli:
"Mısdafam, senin doğduğunda çedeneler kesiliyordu." derdi.Allah Allah...Kafa kağıdında 1 Mayıs yazıyor.Arada nereden baksan beş ay fark var.Neyse fazla karıştırmayalım.
Çedene, kendir tohumudur. Anam kestiği çedeneleri çırpar, tanelerini alırdı.Kavurga kavururdu.Çıtır çıtır yerdik.Çiğ yediğimizde ölçüyü kaçırırsak başımız dönerdi.Anam çedenenin saplarını köyün altındaki göle bırakırdı.Suya iyice batsın diye üstüne ağırlık koyardı.Çedene sapları 15-20 gün suda bastırılı kalırdı.Sonra sudan çıkarıp döverdi bu sapları anam.Tokaçlardı.Tel tel kendir çıkarır,çul çuval dokurdu.Ne de sağlam olurdu kendir çul,kendir çuval. Heyhat!.. Şimdi hepsi mazide kaldı.Şimdi ne kendir var ne de kendir dokuyan.Çarkın kırılsın kahpe felek...
Seksenli yıllarda çedene yasaklandı.İkide bir duyuru yapılıyor köyde:"Dişi Hint keneviri yasak.Bostanında dişi Hint keneviri olanlar imha etsin." Köylüyü alıyor bir düşünce. Dişi Hint keneviri de ne ki? Neyse çedene olduğu anlaşılıyor.Jandarma gelip tarlalarda denetim yapıyor.Dişi Hint keneviri (çedene) buluyor bazı bostanlarda.Tutanaklar tutulup çedeneler imha ediliyor.
Halim Eniştenin Köyün Altı’ndaki bostanda 29 kök çedene buluyor jandarma.İmha ediyor.Tutanaklar tutuluyor tabii.
Yıllar sonra Halim Eniştenin torunu Necati polisliğe başvuruyor.Ancak yanıt olumsuz.Necati’nin başvurusu kabul edilmiyor.Sebep? Sebep Halim Enişte’nin tarlasında jandarmanın bulduğu dişi Hint keneviri.Yani çedene.İşin ilginç tarafı Necati’nin babası Ömer emniyet mensubu.Ömer araştırıyor.Babası Halim Eniştenin tarlasındaki 29 kök dişi Hint keneviri tutanaklara 29 bin olarak geçmiş.Haliyle kara listeye alınmış Halim Enişte.Garabete bakınız: 29’u, 29 bin yap.Sicile işle. Ceremesini torunu çeksin.Dedenin suçu varsa cezalandır.Torunun günahı ne?
Neyse Ömer epey uğraşıyor da bu yanlış düzeltiliyor.Şimdi Necati de polis. Baba mesleğine devam ediyor Necati.