Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı’na mensup ediplerimizden biri olan Nâmık Kemâl edebiyatımızdaki ehemmiyetli şahsiyetlerden biridir.Hem nesir hem de nazım alanında çalışmaları mevcuttur.Lâkin nesir alanında kalemi daha kudretlidir.“Toplum için sanat.” fikrinin savunucularından olan edebiyatçımız,edebiyatı bir vatan âşığıdır.Şiirlerinde bu aşkı görmek mümkündür.O, insanlara ‘vatan sevgisi’ aşılamak maksadıyla şiir yazmıştır.Dolayısıyla kendisine “Vatan Şairi” denilmiştir.
“Hürriyet Kasîdesi” adlı şiiri, onun hayat felsefesini bizlere aksettirebilecek derecede samimîyetle yazılmış olup; edebiyatımızda da mâlik olduğu vasıflar hasebiyle göz ardı edilemeyecek derecede bir önem arzeder.Nâmık Kemâl bu şiirinde, Klasik Türk şiirinin yüzyıllardır kırılmayan o kalın kabuğunu kırarak, şiirin muhtevâsı alanında bir değişiklik yapmıştır. Klasik Türk Edebiyatı’nı şiddetle tenkit eden edebiyatçımız, bu şiirinde Klasik Türk Edebiyatı’nın biçimsel özelliklerini kullanıp konusunu değiştirmiştir. Şâir, bu şiirinde Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde zuhûr eden tüm olumsuzluklara karşı bir cephe açmıştır.
Şiirlerinde söz oyunlarına ve sanatlı söyleyişlere kapısını kapatan Nâmık Kemâl halkın kullandığı kelimelerin kullanılmasından yana olup; aruz vezni yerine hece vezninin kullanılması gerektiği telâkkisindedir.Lâkin çağdaşları(Ziyâ Paşa ve Şinâsi) gibi o da şiirlerinde aruz veznini kullanmıştır.
“Tiyatro bir eğlencedir,lâkin eğlencelerin en faydalısıdır.” diyen Nâmık Kemâl, tiyatrolarını toplumu eğitmek topluma faydalı olmak için yazmıştır.
Edebiyat eleştirisini Türk edebiyatına ilk getiren edebiyatçı olan Nâmık Kemâl’in Tahrib-i Harâbât ve Tâkip adlı eleştirileri,dönemin bir diğer edebiyatçısı olan, Terkib-i Bend ve Terci-i Bend’leriyle ünlü Ziyâ Paşa’yı tenkit etmek maksadıyla yazılmıştır.Nâmık Kemâl Tahrib-i Harâbât ve Tâkip adlı eleştirilerinde Ziyâ Paşa’yı, Ziyâ Paşa’nın düşmüş olduğu ikilem dolayısıyla eleştirir.İzâh edecek olursak; Ziyâ Paşa “Şiir ve İnşa” adlı makâlesinde Klasik Türk Edebiyatı’nın şiir geleneğini tenkit eder.Lâkin daha sonraları kaleme almış olduğu “Harâbât” adlı antolojisinin önsözünde ise Klasik Türk Edebiyatı’nı yüceltecek nitelikteki sözlere yer verir.İşte Ziyâ Paşa’nın bu çelişkili ifâdeleri Nâmık Kemâl’i çileden çıkarır.Nâmık Kemâl, ilk önce Tahrib-i Harâbât’ı bunu takîben de Tâkip adlı eleştirisini kaleme alır.
Nâmık Kemâl, edebiyatımızdaki birçok ‘ilk’e imza atmıştır.“İntibah”(Sergüzeşt-i Ali Bey) adlı romanı edebiyatımızda ‘ilk edebî roman’ kabul edilir.“Cezmi” adlı romanı ise yine, edebiyatımızdaki ‘ilk tarihî roman’dır.
Edebiyata olduğu kadar Türk gazeteciliğine de hizmet eden,bu alanlarda ülkemizin terakkî etmesi için emek veren Nâmık Kemâl’in eserlerini türlerine göre tasnif edecek olursak;

Romanları : İntibah , Cezmi

Düzyazıları : Silistre Muhasarası,Barika-i Zafer,Devr-i İstilâ,Evrak-ı Perişân,Kanije

Tiyatroları :Vatan Yahut Silistre, Gülnihâl, Akîf Bey, Zavallı Çocuk,Celaleddin Harzemşah,Kara Bela



Eleştirileri :Tahrib-i Harâbât,Tâkip,Renan Müdafaanâmesi,Mukaddeme-i Celâl


Kaynaklar : Pİ ANALİTİK YAYINLARI/“ÖSS EDEBİYAT KONU ANLATIMLI”,TANPINAR AHMET HAMDİ/“XIX.ASIR TÜRK EDEBİYATI TARİHİ