Alvarlı Muhammed Lutfî Efendi’nin Aziz Hatırasına

Hulâsâtu’l Hakâyık’ı yâdigâr etti bize
İmdâd-ı İlâhî’dir şifadır bize hem size
Oku satır satır otur üstat ile diz dize
Evsâfı Muhammeddir evsâfı bilesin
Hulk-i güzel hurşîd-i hidâyet Alvarlı

Merhamet, ebvâb-ı hidâyet, cümle velâyet
Huzur-u Hakk’a delâletle varmak felâket
Koş ebrâr u ahyâra bulmak istersen selâmet
Ders-i “men aref” talimdir, şiiri dem-i İsâ’dır
Hulk-i güzel hurşîd-i hidâyet Alvarlı

Aslana benzer simâsı üstâd-ı levendân
Nesli paktır, Hak kılmıştır hanedân
Vukûf-i sırr-ı dildir, hem nüktedân
Varidât-ı mânevîdir, hikmettir sözü
Hulk-i güzel hurşîd-i hidâyet Alvarlı

Necip bir millettik, eyledik şanımız rezil
Fısk u fesâd ile olduk ümmet-i zelil
Yükseldi feryâd-ı âh-ı İslâm, aman Yâ Celîl
Sığındı Kur’ân’a, fahr-i âlem-i zi-şâna
Hulk-i güzel hurşîd-i hidâyet Alvarlı

Talim-i esmâdır hakikat menbaı
Ta‘dil-i erkân üzere yaşadı hayatı
Dedi: “Kimse sormaz, Allah sorar hesabı”
Kân-ı kerâmettir divnında her mısra
Hulk-i güzel hurşîd-i hidâyet Alvarlı

M. Talat Uzunyaylalı

Açıklamalar

1. Hulâsâtü’l Hakayık: Divanın ismi. “Hakikatlerin özeti” anlamında; Alvarlı Efe’nin manevî öğretilerine, hikmetle dolu sohbetlerine atıfta bulunur.
2. İmdâd-ı İlâhî: Allah’ın kullarına gönderdiği ilahî yardım, manevî destek.
3. Üstat ile dize oturmak: Tasavvuf terbiyesinde müridin, mürşidin dizinin dibinde edeple ilim ve ahlak öğrenmesi.
4. Evsâf-ı Muhammedî: Hz. Peygamber’in ahlâkî nitelikleri ve örnek kişiliği.
5. Hulk-i güzel: Güzel huy, yüce ahlak.
6. Hurşîd-i hidâyet: “Hidayet güneşi”; insanlara doğru yolu gösteren, kalpleri aydınlatan kişi.
7. Ebvâb-ı hidâyet: Hidayet kapıları, Allah’a yöneliş yolları.
8. Velâyet: Manevî olgunluk, Allah dostluğu mertebesi.
9. Delâlet: Hak yoldan sapma, şaşırtma.
10. Ebrâr u ahyâr: İyiler ve hayırlılar topluluğu; salih insanlar.
11. “Men aref” dersi: Tasavvufta meşhur hadis-i kudsîye atıftır: “Men ‘arafe nefsehu fekad ‘arafe Rabbehu” (Kendini bilen Rabbini bilir).
12. Dem-i İsâ: Hz. İsa’nın nefesi gibi diriltici, canlandırıcı söz.
13. Üstad-ı levendân: Yiğitlerin, cesurların üstadı; güçlü, kararlı mürşid.
14. Vukûf-i sırr-ı dil: Kalbin gizli sırlarına vâkıf olma hâli.
15. Varidât-ı mânevîye: Kalbe gelen ilhamlar, feyizler, manevî sezgiler.
16. Fahr-i âlem-i zi-şân: “Şanlı âlemin övüncü” demektir; Hz. Muhammed’i yüceltir.
17. Talim-i esmâ: Allah’ın isimlerini öğretme, Esmâü’l-Hüsnâ’yı yaşayarak kavratma.
18. Ta‘dil-i erkân: İbadetlerin ölçüsüne, denge ve edebine riayet ederek yaşamak.
19. Kân-ı kerâmet: Keramet kaynağı; manevî mucizelerin merkezi olan veli zat.