D)-ŞAHTİYE

İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Şathiyeler, tasavvuf akımına mensup şairlerce söylenmiş ya da yazılmış, tasavvufi inançları anlatan, anlaşılması yorumlanmasına bağlı olan şiirlerdir. Şathiyelerin tasavvufi konuları işleyenleri “şathiyat-ı sûfiyâne” adını alır. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin, yorumlandığında tasavvufla ilgili türlü kavramlara değindiği anlaşılır. Bu tür şiirlere genellikle Bektaşi şairlerinde rastlanır.

Bu dalda, kazak abdal,Kaygusuz abdal, Azmi,Yunus Emre gibi bir çok Usta şaiir ve ozanın eserlerini görmek mümkündür. Genel olarak manasını bulmak yani şairin ne istediğini anlamak çok önemlidir. Yazılış şekli Aşık Edebiyatındaki Koşma türlerine benzer. Farkları anlam ve anlatımındadır.

Yunus Emreden bir şahtiye örneği. Ondört hece ile yazılmış, hoş bir örnek

ERİK DALINDAN YEDİM ÜZÜMÜ

Çıktım erik dalına, anda yedim üzümü
Bostan ıssı kakıyup, der ne yersin kozumu
Kerpiç koydum kazana, poyraz ile kaynattım
Nedir deyip sorana, bandım verdim özünü

İplik verdim çulhaya, sarıp yumak etmemiş
Becit becit ısmarlar, gelsin aşsın bezini
Bir serçenin kanadın, kırk kağnıya yüklettim
Kırk çift dahi çekmedi, şöyle kaldı yazını

Bir sinek bir kartalı, salladı vurdu yere
Yalan değil gerçektir, ben de gördüm tozunu
Bir küt ile güleştim, elsiz ayağım aldı
Güleşip basamadım, göyündürdü özümü

Kaf dağından bir taşı şöyle attılar bana
Öğlelik yola düştü, bozayazdı yüzümü
Balık kavağa çıkmış, zift turşusun yemeğe
Leylek koduk doğurmuş, bak a şunun sözünü

Gözsüze el eyledim, sağır sözüm anladı
Dilsiz çağırıp söyler, dilimdeki sözümü
Yunus bir söz söylemiş, hiçbir söze benzemez
Erenler meclisinde bürün mâna yüzünü

Yunus Emre

Bu da Aşık Lüzumsuz’dan bir ŞAHTİYE örneği

AKIL VERİR HESABI

Akıl sefere çıkmış, gönül bayram ediyor
Bakıyorsa harama, akıl verir hesabı
Okuyanlar bakıyor, bu adam da ne diyor
Haram da hoştur amma, yapmak lazım nisabı

Beraber uçuş yaptık, Kaf dağında anka’yla,
Ok, yayla ava çıktık, tanka karşı kankayla
Borç verip, senet aldık, o çok ünlü bankayla
Saman satarken gördüm, mahallede kasabı

Ne kadar da çoğalmış, hasta doğan bebekler
Bebekten değil imiş, o kocaman göbekler
Vitrinin süsü olmuş, bak devasa kabaklar
Ninem bakıp, gördükçe, bozuluyor asabı

Çevremiz ibret dolu, saf, safta bakınırız
Acın halinden bilmez, bulursak tıkınırız
Sıcaktan ve soğuktan, her şeyden yakınırız
Bu Dünya cennet gibi, sen orda gör azabı

Sınırsız bilgi alır, beynin, her bir bölümü
Biz kirletme dedik ya, akar suyu, gölümü
Lüzumsuz’um çare yok, tadacaksın ölümü
Çeşmeler akıyorken, doldurmak lazım kabı

Sadık DAĞDEVİREN
Aşık LÜZUMSUZ