E)-VARSAĞI

Halk edebiyatında çok yaygın olmayan bir nazım şeklidir. İlk olarak Toroslar’da yaşayan Varsak boyundan halk ozanları tarafından kullanılmıştır. Kendine özgü bir ezgisi vardır. Semaiye çok benzer. Ancak Semaiyle bir birini ayıran özellik, varsağı da.. "Behey, bre, hey, hey gidi” gibi ünlemler vardır. Genel olarak, sekizli hece ölçüsüyle yazılır ve söylenir. Onbir hece ölçüsüyle de yazılmış ve söylenen versağılar vardır. Dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir. Talihten şikâyet ve meydan okuma edasıyla yiğitçe söyleyişlerdir. Bu ünlemler bulunmayan ve bu özellikleri taşımayan varsağılar, ezgilerinden hemen anlaşılır.

1.Örnek


VARSAĞI

Yürü bire yalan dünya
Sana konan göçer bir gün
İnsan bir ekine misal
Seni eken biçer bir gün

Ağalar içmesi hoştur
O da züğürtlere güçtür
Can kafeste duran kuştur
Elbet uçar gider bir gün

Aşıklar der ki n’olacak
Bu dünya mamur olacak
Haleb’i Osmanlı alacak
Dağı taşa katar bir gün

Yerimi serin bucağa
Suyumu koyun ocağa
Kafamı alin kucağa
Garip anam ağlar bir gün

Yer yüzünde yeşil yaprak
Yer altında kefen yırtmak
Yastığımız kara toprak
O da bizi atar bir gün

Bindirirler cansız ata
İndirirler tuta tuta
Var dünyadan yol ahrete
Yelgin gider salın bir gün

Karac’oğlan der naşıma
Çok işler gelir başıma
Mezarımın da, taşıma
Baykuş konar öter bir gün

KARACAOĞLAN

2.Örnek

VARSAĞI

Destur bre gökkuşağı
Hangi devin kılıcısın
Sabah sabah kanın damlar
Besbelli can alıcısın

Akıl almaz bir kelepçe
Anlaşılmaz hangi suça
Kilitlenmiş gündüz gece
Başımızda kalıcısın

Öfkeyi sorduk sarından
Korkuyu bildik morundan
Azrail adında birinden
Giyilmiş ölmek tacısın

Karanlık çiçek açtı mı
İlmik boynuna geçti mi
Can kuşu tenden uçtu mu
Bir özgürlük ağacısın

Attila İlhan

Bu da Aşık Lüzumsuz’dan VARSAĞI örneği

SÜREN Mİ VAR

Hey gidinin gönül kuşu
Kanadını kıran mı var
Sardılar mı gözü, kaşı
Dertli başı yaran mı var

Bre gönül uslanmazsın
Sağlam dala yaslanmazsın
Bülbül gibi seslenmezsin
Canan ile aran mı var

Behey dertli sazım söyle
Türkülerle gönül eyle
Huzur ile ve neşeyle
Sana karşı duran mı var

Haydi bre, karşımda dur
Yine bana, attırma tur
Saçlarını, şöyle savur
Benden başka gören mi var

Hey hey dedik, dur hele bak
Bu tavrı ben etmedim hak
Sokmasınlar, aşka nifak
Sanki hayra, yoran mı var

Bre aşık, zaman kötü
Yüreğin, olmalı, katı
Lüzumsuz der, beyaz atı
Yar peşinden süren mi var

Sadık DAĞDEVİREN
Aşık LÜZUMSUZ