Xisor Aşireti'nin tamamen Alevî olması, onları güçlü ve köklü bir manevi hiyerarşiye bağlar. Bu hiyerarşi, Pir ve Mürşid ocakları aracılığıyla kurulur ve aşiretin inançsal kimliğini ve disiplinini sağlar.
1. Pir-Dede Ocağı: Üryan Hızır
Xisor Aşireti, Pir-Dede Ocağı olarak Üryan Hızır Ocağı'na bağlıdır. Alevîlikte Pir, Taliplerin (müridlerin) yol göstericisidir.
Rolü ve Önemi: Pir Ocağı, aşiret üyelerinin manevi eğitiminden, Cem törenlerini yürütmekten ve toplumsal sorunları, inançsal kurallar çerçevesinde çözmekten sorumludur. Xisor mensupları, ruhsal yolculuklarında ve Alevî erkanını yerine getirmede bu ocağın dedelerini rehber kabul eder.
Merkezi Bağlantı: Ocağın kutsal merkezi, yani Üryan Hızır Türbesi, Dersim-Pertek Zeve Köyü'nde bulunmaktadır. Bu durum, Adıyaman'da yerleşik olan Xisor Aşireti'nin, Dersim (Tunceli) merkezli ocak sistemleriyle olan derin tarihî ve manevi bağlarını kanıtlar. Bu türbe, aşiret üyeleri için en önemli kutsal ziyaret yerlerinden biridir.
Yerel Dede Mekanı: Aşiretin kendi coğrafyasındaki ocak hizmetleri, Adıyaman Süsen Köyü'nde bulunan ocak dedeleri tarafından yürütülmektedir. Bu köy, Xisor'un manevi hayatının yerel merkez üssü konumundadır.
2. Mürşid Ocağı: Serçağlan Ağuçan
Pir-Dede Ocağı'nın da bağlı olduğu manevi üst makam, Mürşid Ocağı'dır. Xisor Aşireti'nin Mürşid Ocağı ise Serçağlan Ağuçan Ocağı'dır.
Hiyerarşideki Konumu: Mürşid, Alevîlikte Pirden bir üst mertebedir. Taliplerin yolunu gösteren Pirlere yol gösteren, inancın en üst seviyedeki rehberidir. Serçağlan Ağuçan Ocağı, manevi silsilenin en üst halkası olarak, Üryan Hızır Ocağı'nın da bağlı olduğu feyz kaynağıdır.
Manevi Etki: Bu çift katmanlı ocak sistemi (Üryan Hızır ightarrow Serçağlan Ağuçan), Xisor Aşireti'nin Alevî inancına olan bağlılığını sağlamlaştırır ve inancın saflığının korunmasını garanti altına alır. Bu bağlar, aşiretin Kürt Alevî kültürünün temel unsurlarını yüzyıllardır taviz vermeden sürdürmesinde en önemli faktördür.
3. Ocakların Kültürel ve Sosyal Rolü
Bu ocaklara olan bağlılık, Xisor Aşireti'nin kültürel ve sosyal yaşamını şu şekillerde belirler:
Disiplin ve Erkan: Ocaklar, "yol-erkân" olarak bilinen Alevî kurallarının uygulanmasını sağlar.
Kimlik Koruyuculuğu: Sünni çevrede ve Osmanlı baskısı altında dahi inancın ve Kurmancî dilinin yaşatılmasında, ocaklar ve dedeler merkezi bir rol üstlenmiştir.
Sosyal Adalet: Dedeler, aşiret içinde çıkan ihtilafları çözmede geleneksel hukuku ve Alevî ahlakını uygulayarak sosyal adaleti tesis eden yegâne mercilerdir.
Xisor Aşireti, bu manevi rehberlik sistemi sayesinde tarih boyunca karşılaştığı zorluklara rağmen birliğini ve kimliğini koruyabilmiştir.
Sonraki bölümde (Bölüm 6), Xisor Aşireti'nin ana yerleşim yerleri olan Adıyaman ve Çelikhan'daki köylerini daha detaylı ele alarak, kültürel miraslarının bu coğrafyada nasıl yaşatıldığını inceleyebiliriz.