Köklü Bir Geçmişten Geleceğe
Bu on dört bölümlük çalışma, Xisor Aşireti'nin dört yüz yılı aşkın süredir devam eden köklü tarihini, benzersiz Kürt Alevî kimliğini ve zorlu coğrafi ve siyasi koşullara rağmen hayatta kalma azmini ortaya koymuştur. Xisor'un tarihi, Anadolu'daki bir Kürt Alevî topluluğunun inanç, dil ve geleneklerini koruma mücadelesinin somut bir örneğidir.
1. Kitabın Genel Değerlendirmesi
Xisor Aşireti'nin tarihi üç ana sütun üzerine inşa edilmiştir:
Sarsılmaz Manevi Bağlılık: Aşiretin tamamen Alevî olması ve Üryan Hızır Ocağı ile Serçağlan Ağuçan Ocağı'na olan kesintisiz bağlılığı, 1577 isyanı sonrası uzun 'Sessizlik Dönemi'nde dahi topluluğun iç birliğini ve ahlaki düzenini korumasını sağlamıştır. Dedeler ve ocak sistemi, aşiretin en güçlü kurumsal yapısı olarak kalmıştır.
Tarihsel Aktörlük: Xisor, 1577'deki Düzmece Şah İsmail Ayaklanması'na katılarak, sadece pasif bir topluluk olmadığını, aynı zamanda tarihsel dönemeçlerde kendi kimliğini savunmak için siyasi riskler alabilen bir aktör olduğunu kanıtlamıştır.
Kültürel Dayanıklılık: Adıyaman ve Çelikhan köylerindeki yerleşik yaşam, Kürtçe (Kurmancî) dilinin ve sözlü kültürün (dengbêjlik) korunmasını sağlamıştır. Bu kültürel direnç, 20. yüzyıldaki iç göç ve asimilasyon baskılarına karşı da bir kalkan görevi görmüştür.
2. Aşiretin Geleceğe Taşıdığı Mesajlar
Xisor Aşireti'nin günümüzdeki mensupları, büyük metropollerde ve diasporada yaşamalarına rağmen, geleneksel bağları modern örgütlenme biçimleriyle birleştirerek mirası sürdürmektedir. Aşiretin bıraktığı en önemli miras ve gelecek nesillere taşıdığı mesajlar şunlardır:
Kimliğin Bütünlüğü: Xisor, Kürt ve Alevî kimliklerini birbirinden ayrılmaz bir bütün olarak yaşatmanın mümkün olduğunu göstermiştir. Bu bütünlük, toplumsal çeşitliliğin korunması açısından değerlidir.
Manevi Köklere Dönüş: Aşiret, şehirleşme ve modernleşmenin getirdiği kopuşlara karşı, ocaklarına ve dedelerine olan manevi bağlılıklarını koruyarak, kökenlerine dönüşün ve bilginin önemini vurgulamıştır.
Dayanışma Gücü: Gerek Rişvan konfederasyonu içindeki yer alışları gerekse kendi içlerindeki sıkı Musahiplik ve hemşehrilik ağları, güçlü bir toplumsal dayanışmanın zor zamanlarda hayatta kalmanın anahtarı olduğunu kanıtlamıştır.
Xisor Aşireti, Adıyaman'ın dağlık köylerinden çıkan, tarihsel fırtınalardan ve göç dalgalarından sağlam bir inanç ve kimlikle sıyrılan, Kürt Alevî kültürünün zenginliğine ve devamlılığına katkı sağlayan köklü bir mirastır. Bu miras, aşiretin mensupları tarafından daha nice yüzyıllar boyunca yaşatılmaya devam edecektir.