Xisor'un Kürt Alevî Toplumuna Katkısı
Xisor Aşireti, Adıyaman'dan büyük metropollere kadar uzanan coğrafyada varlığını sürdürerek, Kürt Alevî toplumunun kültürel ve inançsal zenginliğine önemli ve özgün katkılarda bulunmuştur. Aşiretin tarihi, bir topluluğun baskılara rağmen kimliğini nasıl koruyabileceğinin canlı bir örneğidir.
1. İnançsal Mirasın Koruyuculuğu
Xisor Aşireti'nin en büyük katkısı, Alevî kimliğini saf ve tutarlı bir şekilde korumuş olmasıdır.
Tümüyle Alevî Kimliği: Aşiretin bütün fertlerinin Alevî inancına mensup olması, inançsal geleneklerin ve erkânın (usul ve kurallar) nesiller boyunca güçlü bir disiplinle aktarılmasını sağlamıştır. Bu, karma inanç yapısına sahip aşiretlerdeki kültürel erozyon riskini azaltmıştır.
Ocak Sisteminin Sürdürülmesi: Üryan Hızır Ocağı ve Serçağlan Ağuçan Ocağı'na olan sıkı bağlılık, Kürt Alevî geleneğindeki Pir-Mürşid-Talip zincirinin Adıyaman gibi nispeten Sünni çoğunluklu bir bölgede dahi kesintiye uğramamasını sağlamıştır. Bu, Alevî inancının Anadolu'daki köklü ocak sisteminin devamlılığı açısından kritik öneme sahiptir.
Dedelerin manevi merkezi olan Adıyaman Süsen Köyü ve türbe merkezi olan Dersim-Pertek Zeve Köyü arasındaki bağ, Xisor'un coğrafi dağılıma rağmen manevi birliği nasıl koruduğunu gösterir.
2. Kürt Dili ve Sözlü Kültüre Katkı
Xisor Aşireti, coğrafi konumu itibarıyla Kürt Alevî kültürünün önemli bir dilsel kolunu yaşatmıştır.
Kurmancî Lehçesinin Muhafazası: Aşiretin ana dili olan Kurmancî lehçesi, sözlü tarih, deyişler ve kilamlar (ezgiler) aracılığıyla korunmuştur. Bu kültürel ürünler, Kürt Alevî inancının felsefesini, tarihi olaylarını (örneğin 1577 isyanı) ve toplumsal değerlerini gelecek kuşaklara aktaran somut bir mirastır.
Alevî Ritüellerinde Dilin Önemi: Cemlerde icra edilen ve Kurmancî dilinde söylenen nefes ve deyişler, Kürt Alevî ritüellerinin özgünlüğünü ve derinliğini ortaya koyan değerli folklorik ve manevi kayıtlardır.
3. Tarihsel Direnişin Simgesi
Xisor Aşireti'nin tarihi, Kürt Alevî topluluklarının siyasi direniş azminin bir göstergesidir.
1577 Ayaklanmasına Katılım: Düzmece Şah İsmail Ayaklanması'na katılım, aşiretin erken dönemde inançsal ve siyasi kimliğini savunma konusundaki kararlılığını kanıtlar. Bu eylem, aşiretin pasif bir topluluk değil, tarihsel süreçte aktif bir aktör olduğunu gösterir.
Günümüzde, Xisor Aşireti mensupları, metropollerdeki cemevleri ve dernekler aracılığıyla bu zengin mirası yaşatmakta, Kürt Alevî kimliğinin tanınması ve haklarının elde edilmesi mücadelesine aktif katkı sağlamaktadır. Xisor, tarihsel kökleri sağlam, manevi bağları güçlü bir topluluk olarak, Kürt Alevî toplumunun zengin kültürel mozaiğinde eşsiz ve değerli bir yere sahipirler.