1.1. Kitabın Amacı ve Kapsamı
Anadolu coğrafyası, binlerce yıldır farklı inanç, dil ve etnik kimlikleri barındıran bir medeniyetler beşiğidir. Bu zengin mozaiğin en dirençli, ancak akademik yazında en az incelenmiş parçalarından biri de Alevi Kürt aşiretleridir. Bu kitap, tarihsel süreç içerisinde inancını, dilini ve kimliğini zorlu şartlara rağmen korumuş olan Xısor Aşireti'nin kapsamlı bir portresini sunmayı amaçlamaktadır.
Xısor Aşireti, özellikle Adıyaman'ın Çelikhan ve çevresinde kök salmış, Kürtçenin Kurmancî lehçesini konuşan ve inançsal olarak Ağuîçen Ocağı'na mensup bir Alevi topluluğudur. Tarih sahnesine çıktıkları 16. yüzyıldan (özellikle Şah İsmail ayaklanması ve Osmanlı baskısı döneminden) günümüze kadar uzanan süreç, sadece bir aşiretin değil, aynı zamanda Anadolu Aleviliğinin zorlu varoluş mücadelesinin de hikayesidir.

Bu çalışma, Xısor'u sadece tarihsel bir olay örgüsü içinde incelemekle kalmayacak; sosyolojik yapısını, Alevi/Kızılbaş inancının özgün pratiklerini, göç yollarını ve Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki kimliksel dönüşümünü geniş bir yelpazede analiz edecektir. Amacımız, Xısor'un sadece geçmişini değil, aynı zamanda büyük kentlere ve Avrupa'ya yayılan kollarıyla bugünün ve geleceğin kimlik dinamiklerini de anlamaktır.

1.2. Coğrafi ve İdari Konum
Xısor Aşireti'nin ana yerleşim bölgesi, Güneydoğu Anadolu'yu İç Anadolu'ya bağlayan önemli bir kavşak olan Adıyaman ilinin kuzeyinde yer alır. Özellikle Çelikhan ilçesi ve civarındaki yüksek rakımlı, dağlık ve zorlu coğrafya, aşiretin tarihi boyunca hem bir sığınak hem de kimliğini koruma kalkanı olmuştur.

Adıyaman'ın topoğrafyası, Fırat'ın kollarıyla yarılmış, sarp dağ sıralarıyla çevrilidir. Bu izole coğrafya, merkezi otoritelerin (Osmanlı ve kısmen Cumhuriyet) doğrudan denetiminden bir ölçüde uzak kalmayı sağlamış ve inançsal ritüellerin gizlilik içinde sürdürülmesine olanak tanımıştır. Aşiretin iskan ettiği bu bölge, aynı zamanda Malatya ve Maraş gibi Alevi nüfusun yoğun olduğu diğer bölgelerle de kültürel ve inançsal bir geçiş noktası oluşturur.

1.3. Aşiret Kavramı ve Tanımı
Aşiret kavramı, genellikle ortak bir soyağacına, coğrafi kökene, ortak değerlere ve genellikle Kürtçe diline sahip olan; kan bağı ve karşılıklı dayanışma üzerine kurulu büyük bir sosyal yapıyı ifade eder. Xısor Aşireti de bu tanımlar çerçevesinde yer almakla birlikte, onları ayıran en kritik unsur, Alevi inancı ve Kurmancî dilinin kesişim noktasında bulunmalarıdır.

Dirençli Kimlik: Xısor'un aşiret yapısı, hem Osmanlı'nın Sünnileştirme politikalarına hem de Cumhuriyet döneminin asimilasyon çabalarına karşı kültürel bir direniş aracı olarak işlev görmüştür. Aşiret bağları, inancın ritüellerini, dilin canlılığını ve sosyal adaleti sağlayan geleneksel barış mekanizmalarını korumuştur.
İnançsal Temel: Xısor'u diğer Kürt aşiretlerinden ayıran temel özellik, onların sadece bir kabile örgütlenmesi değil, aynı zamanda Ağuîçen Ocağı'na bağlı dinsel bir topluluk olmalarıdır. Bu durum, siyasi ve sosyolojik yapılarının temelinde inancın merkezi bir rol oynamasına yol açmıştır.

1.4. Metodoloji ve Kaynaklar
Bu kitabın yazımında çok katmanlı bir metodoloji izlenmiştir:
Sözlü Tarih (Birincil Kaynak): Aşiret ileri gelenleri, Pirleri (Dedeleri) ve yaşlılarla yapılan derinlemesine mülakatlar, özellikle Şah İsmail dönemi, Osmanlı baskıları ve göç yolları hakkındaki sözlü anlatılar (Kürtçe, Kurmancî) kitabın ana iskeletini oluşturacaktır.

Arşiv Belgeleri (Tarihsel Kanıt): Osmanlı İmparatorluğu arşivlerinde bulunan Tahrir Defterleri, Mühimme Defterleri ve Şeriye Sicilleri incelenerek Xısor Aşireti'nin 16. yüzyıldan itibaren idari ve ekonomik durumu belgelenecektir.
Akademik Çalışmalar (Analiz Çerçevesi): Bölgesel Kürt tarihi, Alevilik araştırmaları ve sosyoloji alanındaki mevcut akademik literatür, elde edilen bulguların analizi için teorik bir çerçeve sunacaktır.
Bu kapsamlı yaklaşım sayesinde, Xısor Aşireti'nin tarihi ve kültürü, hem akademik ciddiyetle hem de aşiretin kendi sesinden anlatılacaktır.