Bu bölüm, Xîsor Aşireti'nin 1960'lar sonrası dönemde pasif direnişten aktif siyasal mücadeleye geçişini inceler. Aşiretin Alevi, Kürt/Zaza ve yoksul kimliklerinin kesişimi, onları Türkiye'deki sol ve demokratik hareketlerin en önemli tabanlarından biri haline getirmiştir.

1. Siyasal Bilinçlenmenin Kaynakları
Xîsor Aşireti'nin siyasal uyanışı, köyden kente göç, eğitimin yaygınlaşması ve Türkiye'deki genel siyasi atmosferin radikalleşmesiyle tetiklenmiştir.
A. Şehirleşme ve Yeni İdeolojiler
Göçün Etkisi: Aşiret üyelerinin büyük şehirlere (İstanbul, Ankara) göç etmesi, onları geleneksel ataerkil yapılardan uzaklaştırırken, işçi sınıfı ve yoksul mahalle kültürü ile tanıştırmıştır (bkz. Bölüm 11). Bu ortam, sınıfsal adaletsizlik bilincini geliştirmiştir.
Sol İdeolojiyle Tanışma: 1960'lar sonrası Türkiye'de güçlenen sosyalist, devrimci ve demokratik hareketler, Xîsorların tarihi ezilmişliklerini ve inançsal/etnik baskılarını siyasal bir çerçeveye oturtmalarını sağlamıştır. Aşiret üyeleri, sorunlarının kaynağını artık sadece 'kader' veya 'inanç düşmanlığı'nda değil, sistemsel eşitsizlikte görmeye başlamıştır.

B. Alevi Kimliğinin Siyasallaşması
Geleneksel Direnişten Siyasal Talebe: Alevi-Kızılbaş kimliği, gizlenen bir inanç olmaktan çıkarak, hak talep eden bir siyasi kimliğe dönüşmüştür. Bu durum, Cemevlerinin resmî tanınması, zorunlu din derslerinin kaldırılması gibi somut taleplerle somutlaşmıştır.
Kürt/Zaza Hareketiyle Kesişim: Aşiretin Kürt/Zaza kökenli olması, üyelerinin bir kısmını Kürt siyasal hareketinin saflarına yaklaştırmıştır. Bu iki kimliğin (Alevi ve Kürt) kesişimi, Xîsorların siyasal mücadelesini daha çoğulcu ve karmaşık hale getirmiştir.

2. Direniş Biçimleri ve Örgütlenme Yolları
Xîsor Aşireti, siyasal katılımını hem görünür eylemler hem de kurumsal örgütlenme yoluyla gerçekleştirmiştir.
A. Siyasal Katılım ve Seçimler
Muhalif Partilere Destek: Xîsorların siyasal tercihleri, Cumhuriyet tarihi boyunca geleneksel olarak merkezin dışında kalmıştır. Aşiret, en çok ezilenlerin haklarını savunan sol ve sosyal demokrat partilere yönelmiştir. 1970'ler sonrası başlayan radikal sol hareketlere katılım, aşiret içinde önemli bir damar oluşturmuştur.
Mücadele Alanı Olarak Meclis: Aşiretten çıkan veya aşiret desteği alan siyasetçiler, bu kimlikleri meclis ve yerel yönetim düzeyinde temsil ederek, kamusal alanda görünürlük ve hak arama mücadelesi vermişlerdir.
B. Kültürel Direniş ve Kurumsal Mücadele
Aktif siyasetin yanı sıra, Xîsorlar için kültürel direniş, kimliği korumanın en kritik yolu olmuştur.
Cemevleri ve Dernekler: Köyde var olan güçlü dayanışma, şehirde Xîsor Dernekleri ve Cemevi Vakıfları aracılığıyla kurumsal bir yapıya dönüşmüştür. Bu kurumlar, sadece kültürel etkinlikler düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda siyasi lobi faaliyetleri yürütür ve gençleri bilinçlendirir.
Sözlü Kültürün Siyasallaşması: Ozanların ve Zakîrlerin okuduğu deyişler ve ağıtlar, artık sadece inançsal temalar taşımamakta, aynı zamanda haksızlıkları, zulümleri ve direniş çağrılarını içermektedir. Müzik ve sözlü tarih, siyasal belleğin aktarım aracı haline gelmiştir.
Kitlesel Eylemler: Alevi federasyonları ve dernekleri çatısı altında düzenlenen kitlesel mitingler, yürüyüşler ve anma etkinlikleri (Hızır cemi gibi), Xîsorların hem Alevi kimliklerini hem de siyasal taleplerini kamusal alanda güçlü bir şekilde ifade etmelerini sağlamıştır.
3. Direnişin Bedeli ve Çatışmalar
Xîsor Aşireti'nin siyasal mücadelelere katılımı, aşiret üyeleri için yüksek bedeller ödenmesine neden olmuştur.
Tutuklamalar ve İşkence: 1970'ler, 80'ler ve 90'lardaki siyasi çalkantılar sırasında, sol hareketlere katılan birçok Xîsor genci gözaltına alınmış, tutuklanmış ve işkenceye maruz kalmıştır. Bu deneyimler, aşiretin kolektif travmasını derinleştirmiş, ancak aynı zamanda mücadele azmini de artırmıştır.
İç Çatışmaların Etkisi: Aşiret içindeki farklı siyasi yönelimler (örneğin, Kürt siyasal hareketi ile genel sol hareket arasındaki ayrım), zaman zaman iç gerilimlere neden olmuş, ancak genel Alevi kimliği ve aşiret dayanışması bu gerilimlerin büyük bir çatışmaya dönüşmesini engellemiştir.

Sonuç: Xîsor Aşireti, modern Türkiye'de ezilmişlerin siyasetine aktif olarak katılmış; inanç, sınıf ve etnik kimliklerini birleştirerek, Cemevleri ve dernekler aracılığıyla yeni bir örgütlü direniş biçimi geliştirmiştir. Bu direniş, aşiretin geleceğini belirleyen en dinamik güç olmaya devam etmektedir.