Depremin Gölgesinde Büyüyen Kara Lekeler: Adıyaman'da Dolandırıcılık ve Fırsatçılık Tehlikesi

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve Adıyaman'ı da derinden etkileyen depremler, şehrin sadece fiziki yapısını değil, toplumsal dokusunu da ağır bir yara ile karşı karşıya bıraktı. Büyük bir dayanışma ve yardımlaşma ruhunun yeşerdiği bu zorlu süreçte ne yazık ki, insanlık dışı bir zihniyetin ürünü olan dolandırıcılık ve fırsatçılık eylemleri de artış göstererek depremin gölgesine kara bir leke düşürdü.
Depremzedelerin çaresizliğini, acısını ve yeniden başlama umudunu istismar eden bu tür eylemler, en temel ahlaki değerleri hiçe sayarak mağdurların daha da zor duruma düşmesine neden olmaktadır. Adıyaman'da gözlemlenen dolandırıcılık ve fırsatçılık vakaları genellikle şu alanlarda yoğunlaşmaktadır:
1. Barınma ve Kira Fırsatçılığı:
Deprem sonrası binlerce evin ya yıkılması ya da kullanılamaz hale gelmesiyle birlikte barınma ihtiyacı kritik bir sorun haline geldi. Bu durumu fırsat bilen bazı ev sahipleri veya emlakçılar, deprem öncesine göre fahiş fiyatlarla kira artışları yaparak ya da sağlam kalan konutları yüksek bedellerle satmaya çalışarak zor durumdaki vatandaşları daha da mağdur etmiştir. Bölgeye yerleşen görevli ve yardım ekipleri için bile yüksek kiralar talep edildiği gözlenmiştir.
2. Yardım ve Bağış Dolandırıcılığı:
Afetzedelere yardım toplama bahanesiyle sahte kampanyalar düzenleyen, SMS veya sosyal medya aracılığıyla kişisel bilgileri ele geçirmeye çalışan dolandırıcılar türemiştir. Resmi kurum veya güvenilir sivil toplum kuruluşu görünümlü bu şahıs ve gruplar, vatandaşların iyi niyetini ve yardımseverliğini suistimal ederek maddi kazanç elde etmeye çalışmaktadır.
3. İnşaat ve Tadilat Fırsatçılığı:
Hasarlı binaların tadilatı veya yeni konut inşası sürecinde, piyasa fiyatlarının çok üzerinde ücretler talep eden, kalitesiz malzeme kullanan veya işi yarım bırakan 'fırsatçı' müteahhit veya ustaların ortaya çıkması da ciddi bir tehlikedir. Depremin yarattığı güvensizlik ortamında, bu tür sorumsuzluklar, gelecekteki olası felaketler için de risk teşkil etmektedir.
4. Temel İhtiyaç Maddelerinde Fiyat Artışı:
Depremin ilk günlerinde temel gıda, su, battaniye gibi acil ihtiyaç malzemelerinde bazı perakendecilerde fahiş fiyat artışları görülmüş, bu durum toplumsal tepkiye yol açmıştır. Stokçuluk yaparak veya nakliye sorunlarını bahane ederek fiyatları şişiren bu fırsatçılar, zaten zor şartlarda yaşam mücadelesi veren halkın ekonomik yükünü daha da artırmıştır.
Toplumsal Dayanışmaya Vurulan Darbe
Dolandırıcılık ve fırsatçılık sadece bireylere zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda zor zamanlarda en çok ihtiyaç duyulan toplumsal dayanışma ve güven duygusunu da zedeler. İnsanların yardım etme isteğini köreltir ve yardımların gerçekten ihtiyacı olanlara ulaşıp ulaşmadığına dair şüphe yaratır.
Mücadele ve Önlemler
Bu olumsuzluklarla mücadele etmek için atılması gereken adımlar şunlardır:
Hukuki Süreçlerin Hızlandırılması: Dolandırıcılık ve fırsatçılık suçlarına karışanlar hakkında caydırıcı cezaların hızla uygulanması.
Fiyat Denetimleri: Özellikle kira ve temel ihtiyaç maddeleri konusunda sıkı fiyat denetimleri yapılması ve fahiş fiyat uygulayanlara ağır cezalar verilmesi.
Bilinçlendirme: Vatandaşların sahte yardım çağrıları, dolandırıcılık yöntemleri ve fahiş fiyat uygulamalarına karşı bilgilendirilmesi. Yardımların resmi kanallar ve güvenilir kuruluşlar aracılığıyla yapılması teşvik edilmelidir.
Şeffaflık: İnşaat, tadilat ve yardım süreçlerinin şeffaf bir şekilde yürütülmesi, halkın denetimine açık olması.
Adıyaman, depremin yaralarını sarmaya çalışırken, bu ahlaki yozlaşma örnekleriyle de mücadele etmek zorundadır. Toplumsal vicdanın sesi, bu karanlık eylemlere karşı yükselmeli ve şehrin yeniden inşası, sadece binaların değil, aynı zamanda güvenin ve adaletin de inşası üzerine kurulmalıdır. Fırsatçılığın gölgesi, dayanışmanın güneşiyle aydınlanmalıdır.

Hüseyin TURHAL