________________________________________







( Sardes bilinen tarihe göre paranın ilk basıldığı yerdir. Ayrıca tarihteki ünlü Kral Yolunun başlangıcıdır. Uzun süre değerli taş olarak kullanılmış turuncu kuvars taşının Batı dillerindeki ismi olan ve "sard" kelimesi, taşın antik çağda çıkarıldığı Sart bölgesinden gelir. Halen burada Kuvars taşı ve altın çıkarımı devam etmektedir .)
Salihli merkezine 9 km, İzmir’e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır. Lydia Krallığı’nın başkenti olan Sardes kenti, M.Ö. 6.yüzyılda Perslerin Lydia Krallığı’na son vermelerinden sonra bir Pers satraplık merkezi haline gelmiştir. Hellenistik ve Roma Döneminde de önemini koruyan, Bizans Döneminde önemli bir piskoposluk merkezi haline gelen kent, Salihli yakınındaki Sart kasabası ile adını günümüzde de yaşatmaktadır.

Birinci Dünya Savaşı öncesinde başlatılan Sardes kazıları, 1958 yılından bu yana Harvard ve Cornell üniversiteleri ile Amerikan Doğu Bilimleri Araştırma Enstitüsü’nün ortak kalıtımları ile aralıksız devam etmektedir. Söz konusu kazılarda, kentin değişik dönemlerine ait önemli bilgiler veren buluntular ele geçirilmiştir.

Lydia Krallığı’nın zenginliğinin kaynaklarından biri olarak gösterilen altın madeninin, Sart Çayı (Paktolos) kumlarından çıkarılıp arıtılarak işlendiği "Lydia Dönemi altın arıtma ve işleme atölyeleri", 1968 yılında Kuzey Paktolos bölgesinde ortaya çıkarılmıştır.

Lydia kral mezarlarının bulunduğu "Bintepe" bölgesi, büyüklü küçüklü onlarca tümülüsün bulunduğu alanlardır. Herodotos’un Mısır piramitleri ile mukayese ettiği bu tümülüsler, antik dönemde de ünlüydü.

Kentin akropolü, yüksek ve dik yamaçlı bir tepe görünümündedir. Burada M.Ö. 6.yüzyıla tarihlenen ve Lydia taş işçiliğinin özelliklerini yansıtan sur duvarlarının yanı sıra, Bizans Dönemine ait bir kale kalıntısına da rastlanmıştır. Bu buluntular, akropolün savunma amacıyla uzun süre kullanılmış olduğunu göstermektedir.


İnanç Merkezleri arasında dini ve arkeolojik yapılarının zenginliği ile dikkat çeken Sart’ta bulunan Sinagog, 3. yüzyila aittir. Bu dönemde Sart’ta bir Musevi Cemaatinin varlığını göstermesi, Anadolu’daki en eski Yahudi yapısı olması ve antik kente dair değerli arkeolojik eserler arasında bulunması bakımından önem taşımaktadır. Hıristiyanlığın ilk çağlarına ait Ege Bölgesi’nde bulunan 7 kiliseden bir tanesi olan Sart Kilisesi burada yer almaktadır.

Tarihi kütüphanesi ve kral tahtları halen büyük bir oranda sağlam kalmış ve ziyarete açıktır.Burada yer alan tarihi eserlerin çoğunluğu itibariyle tıpkı aynı yapımıdır orijinalleri Manisa Etnografya Müzesinde sergilenmektedir. İzmir - Uşak yolu üzerinde bulunması ziyaret için büyük kolaylık sağlar.
Değerli arkadaşlarım eğer yolunuz Manisa-Salihli’ye düşerse Sardes Antik Kenti’ni gezmenizi öneririm. Bin Tepeler’in görkemini (Tümülüslerin ) intizamına hayran kalacağınıza eminim….