10 Mayıs 1933 günü Berlin Üniversitesi’ nin önünde, ortaçağdan beri görülmeyen bir eylem oldu. Naziler, ideolojilerine ters düşen yüzlerce yazarın kitabını marşlar söyleyerek yaktılar. Bu kitap yakma işi, 34 üniversite kentinde de benzeri biçimde gerçekleştirildi. Adları değişik milyonlarca kitap yakıldı. Kitapları yakılan yazarların bir bölümü şunlardı: Bertold Brecht, Charles Darwin, İlya Ehrenburg, Albert Einsteins, Friedric Engels, Sigmund Freud, Maksim Gorki, Ernest Hemingway, Jack London, Karl Marks, Stefan Zweig...İnsanlık alemine eserleriyle damga vurmuş yazarlardı bunlar. Kitapları yakılan bu değerli insanlardan Brecht Marksist; Einsteins, Engels, Freud, Kafka, Marx ve İlya Ehrenburg Yahudi asıllıydı. Maksim Gorki ve Erich Maria Remarque hümanist; Hemingway ve Jack London sosyalist olduğu için eserleri toplatıldı ve yakıldı. Kitapları yakanlar Hitler’in Kavgam adlı kitabından etkilenen üniversite profesörleri ve öğrencileriydi.

Kitap toplama ve yakma işi iki yüz yıl önce ülkemizde de olmuş. Abdülmecid döneminin ünlü din ve bilim adamı Şeyhülislam Arif Hikmet Bey, Rüştiye mekteplerinin açılmasına ve eğitimin yaygınlaşmasına katkıda bulunmasına rağmen dine öncelik tanır, yeniliklere karşı çıkarmış.

Kitap toplama tutkunuymuş Şeyhülislam Arif Hikmet Bey. Var olan sistemi korumakla görevli ve ayrıca bağnaz bir din adamı olduğu için ünlü mutasavvıf Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedrettin’in en önemli eseri Varidat’ ta açıkladığı düşüncelerinin yayılmasını istemez, kitabı nerede bulursa satın alıp yaktırırmış. Şeyh Bedrettin’ in bu eserinde yer alan ve Şeyhülislam Arif Hikmet Bey’ i öfkelendiren düşünceler ve dünya görüşü neydi peki? Kısaca özetleyelim: ’ Tanrı tüm insanlara görünür, bu nedenle insanın insana kulluğu yanlıştır. Ahret, cennet, cehennem ve öldükten sonra dirilme yoktur, ne varsa yeryüzündedir. Bütün dinler özdeştir; ayrılık görünüştedir; bir Hristiyanın taptığı tanrıyla Müslümanınki arasında fark yoktur. Tanrı yalnız Müslümanların ya da Hristiyanların tanrısı değil, bütün insanların tanrısıdır. Kişi emeğiyle geçinmelidir, bir çok kişinin bir kişiye çalışması yanlıştır.’

Ülkemizde yasaklanmış ve bir bölümü yakılmış kitaplardan bazıları şunlardır: Nazım Hikmet’ in tüm şiirleri, Rıfat Ilgaz’ ın Sınıf’ı, Sabahattin Ali’nin Sırça Köşk’ ü, Nihat Behram’ ın Darağacında Üç Fidan’ı, Andre Malraux’ un Umut’ u, Miguel De Cervantes’in Don Kişot’u, Charles Darwin’ in Türlerin Kökeni...

Buraya dek açıklanan olgular, kitapları yok etmekteki amacın, insanları korkutmak, sindirmek ve dolayısıyla aklı öldürmek anlamına geldiğini gösteriyor. Bu nedenle aklı yok etmek isteyenlere karşı savaşım vermeliyiz. Kaçış bir çözüm yolu değildir.