MİTOLOJİNİN DOĞUŞU, ANLAMI VE ETKİLERİ

Eski Yunan dilinde söz kavramını veren üç kelime vardır.
Bunlar; Mitos, Epos ve logos’tur.
Mitos; söylenen ya da duyulan sözdür. Masal, öykü veya efsane anlamına gelir. Ancak insanlar gördüklerini, duyduklarını anlatırken kendilerinden de pek çok şey eklediklerinden, mitoslara pek güven olmaz. Bu nedenle tarihçi Heredot, “mitosa tarihi değeri olmayan güvenilmez” söylenti demektedir. Platon’da mitosu, gerçekle ilişkisiz, uydurma, boş ve gülünç bir masal diye tanımlamaktadır.

Epos; mitostan daha değişik bir anlam taşımaktadır. Belli bir düzen ve ölçüye göre söylenen, okunan sözdür ve insana tanrı armağanı olarak görülmüştür. Epos; şiir, destan ve ezgi anlamına gelmiş, ozan ve edebiyatçıların dilinde insanları büyülemiştir. Eski çağlardan bu güne kadar, epik ya da epope olarak tüm Batı dillerine yerleşmiştir. Mitosla, Epos arasında başlangıçtan itibaren bir yakınlık vardır. Mitos Epos’un içeriğidir ve çekirdeğini oluşturmaktadır. Epos ise Mitos’u biçimlendirir. Böylece Epos, Mitos’un aldığı ölçülü, süslü ve dengeli biçim olarak karşımıza çıkmaktadır. Epos ne kadar güzel ve başarılıysa, Mitos o kadar etkileyici olur.

Logos ise; Epos ve Mitos’tan bütünüyle farklıdır. Logos gerçeğin insan sözüyle dile gelmesidir. Logos insanda düşünce, doğada kanundur. Her yerde ve her şeyde vardır. Ortaklaşa ve tanrısaldır. Düşünürün asıl görevi Logos’u bulmak ve sözle dile getirmektir. Logos’la açılan bu yol doğruca bilime ulaşmıştır. Logos ya da Loji (Logia), bu gün her hangi bir bilim dalını belirtmek için kullanılan ek olmuştur. Arkeoloji yani eski bilimi, Jinekoloji yani kadın bilimi gibi.

Mitos’la Epos uyumlu bir şekilde birleştikleri halde, Logos ile aralarında gittikçe kesinleşen bir karşıtlık bulunmaktadır. Antik çağ bilginleri insanı ve evreni anlatırken, Mitos’unuydurduğu ve Epos’un dile getirdiği tanrı masallarını zararlı bulurlar. Fakat yine Epos (epik) türden yararlanmışlardır. Platon bile Homeros’u tanrılarla ilgili yalan uydurmakla suçlarken, kendisi de tanrılar katındaki gerçeği açıklarken, doğaüstü kanıtlara yönelir ve bir Mitos uydurur. Aslında bu İlkçağ insanının yazgısıdır ve Mitos’tan ayrı düşünemez.