Şehir yaşamımızda bize hergün eşlik eden güvercin (kumru) ile ilgili küçük bilgi topladım. Bu ”araştırmama” sevgili neneh’in bir şiirime yapmış olduğu yorum vesile olmuştur. Bu nedenle kendisine çok teşekkürlerimi sunuyorum.

*

”Columba” güvercin cinsindeki kuşlar için kullanılan geniş bir terimdir. Batı dünyasında en yaygın güvercin, "Columba livia domestica" adı verilen evcil güvercindir. Bu tür, çoğumuzun bildiği ve bahsettiği güvercin türleridir.
Güvercinler, Güney Kutbu (Antarktika) hariç dünyanın her yerinde yaşarlar.

Güvercin çiftleri ayrılmaya zorlanmadıkça, genellikle yaşamlarını ömür boyu birlikte sürdürürler. Özellikle çiftleşme döneminde, çiftler halinde yanyana yaşarlar, ancak bunun dışında her zaman 500’e kadar güvercin sürüsü halinde yaşama eğilimindedirler (ne kadar yiyecek bulunduklarına bağlı olarak).

Güvercinler, bir yumurtanın gelişimini desteklemek için yeterli yiyecek olduğunda çiftleşirler. Şehirlerde yaşayan güvercinler için, mevsime bakılmaksızın gerçekleşebilir bu. Yılda maksimum yumurtlama sayısı 6’dır.

Güvercin dışkısı, dünya tarihi boyunca büyük önem taşımıştır. Yani güvercin pisliği; hem kozmetik amaçlı kullanılmıştır, (örn. eski Mısır’da) hem de yüzyıllardır İngiltere kraliyet ailesine, barut yapımında kullanılan değerli bir meta olarak görülmektedir (ben pek emin değilim ama..!)

Ayrıca, güvercinler - flamingolar ve penguenler gibi - uygun bir şekilde "güvercin sütü" olarak adlandırılan sütlü bir salgı üretebiliyor. Bunu hem erkek hem de dişi güvercinler yapabilmekte. Bir nevi gırtlakta açılan "merkez"de gerçekleşmektedirler. Dahası, güvercinler yavrularına kusarak (bir tür salya/salgı) sütü verirler. Beslenme açısından, güvercin sütünün memeli anne sütü ile pek ortak noktası yoktur; ancak güvercinler, bu sütle sadece hayatlarının ilk haftasında yiyerek beslenirler.

”Güvercin yarışı” diye bilinen, uluslararası düzeyde uygulanan popüler bir spor olduğunu hiç duymuş muydunuz? Ben ilk kez öğreniyorum. Üstelik bu güvercin yarışı, milyonlarca dolar kazandıran bir spormuş…

Şehir güvercinleri’ni -özellikle ilkbaharda- bazen parklarda, bahçelerde ve benzeri yerlerde çim tohumları veya meyveler yerken görürüz. Ancak şehirlerde genellikle güvercinlerin hayatta kalmasını sağlayan çöplerdir.

Güvercinlerin zekası, diğer birçok kuş ve hayvana kıyasla daha gelişkindir. Bir hayvanın aynada kendini tanıma yeteneğini test eden ve bu sözde "ayna testi"ni başaranlar arasındadırlar.

Güvercin yumurtası, var olduğumuzdan beri, insanlar tarafından hep yenmiştir. Özellikle Çin’de, birçok gastronomik alanda yumurtanın kullanımı çok doğal görülmektedir.

Diğer bir özellikler:
İnsanlık tarihine bakıldığında; güvercinlerin binlerce yıla aşkın ”postacı” olarak kullanıldığını artık biliyoruz!
Örneğin Mezopotamya’da, insanların ve güvercinlerin bir arada yaşadıklarına dair ilk kayıtlar, 5000 yıllık Mezopotamya taş tabletlerine kadar uzanmaktadır.
Melesla Darwin, evrim teorisini geliştirirken, güvercinler onun çalışma merkezinin bir parçası durumundaydı.
Picasso’da güvercinlere hayranlığı ile bilinir ve sık sık onların resimlerini çizerdi. Hatta kızına İspanyolca’da "güvercin" anlamına gelen Paloma adını bile verdi.
B.F. Skinner adlı "davranış" psikoloğunun, kanatlarını yarasa gibi kullanarak, güvercinlerine masa tenisini ilkel bir biçimini öğrettiğini biliyor muydunuz?


Yarış güvercinleri ile ilgili diğer gerçekler:

3.000 yıl: İnsanlar en az 3.000 yıldır mesaj iletmek için güvercinleri kullandılar.
Posta güvercini, evcil güvercinin bağımsız bir çeşididir ve uzun mesafelerde (1.100 km’ye kadar) ev bulmak için yetiştirilmiştir.
Taşıyıcı güvercinler ortalama 80 km/s hızla uçarlar, ancak bazı yarış güvercinleri kısa mesafelerde 140 km/s hıza ulaşabilir.
MÖ 776’da ilk Olimpiyat Oyunlarının sonuçlarını getiren posta güvercinidir.
1815’te, Napolyon’un Waterloo’daki yenilgisinin haberini İngiliz borsacı Nathan M. Rothschild’e ileten de bir posta güvercinidir. Kendisine borsada büyük bir avantaj sağlayan ve onu çok zengin bir adam yapan savaşın sonucunu bilen ilk Britanyalı oyduğuna dairdir.
Hem Birinci hem de İkinci Dünya Savaşları sırasında, mesajları binlerce askerin hayatını kurtaran bazı taşıyıcı güvercinler, cesaretleri ve çabaları nedeniyle onurlandırıldı. İki dünya savaşına yaklaşık 1 milyon posta güvercini katıldı söylenmektedir.
Paul Julius Reuters, haber imparatorluğunu kelimenin tam anlamıyla, o zamanlar posta treninden çok daha hızlı olan posta güvercinleri üzerine kurmuş (1851’de güvercinlerin yerini telgraflar almasına rağmen).
Peki son olarak; Hindistan’ın Orrisa şehrinde polis 2006 yılına kadar taşıyıcı güvercin kullandığını biliyor muydunuz?


H. Korkmaz 20/8-23 Sthlm