KOMÜN GÜNLERİ

Tarihte ilk işçi sınıfı iktidarı, proletarya devrimi sonucu Paris’te kuruldu. Paris Komünü, geniş anlamda 18 Mart’tan 28 Mayıs 1871’e kadar 72 gün süren ’’Proletarya Diktatörlüğü’ne denmektedir. Bir toplumun tarihinde son derece kısa bir dönemi kapsayan bu eylemin sonuçları ve etkileri dünya tarihinde geniş yankı uyandırmıştır. Paris Komünü19. yüzyılda proletarya’nın sınıf savaşlarında ulaştığı en yüksek nokta, bundan sonra yeni gelişme ve aşamalara bir başlangıçtır. Bu devrimi Fransa’daki toplumsal-ekonomik, siyasal reaksiyon ve kapitalist sömürüye karşı işçi sınıfının sürekli mücadelesi hazırlamıştır. Bu devrim 1. Enternasyonal’in ideolojik yavrusudur.

1870-1871 yılları Fransa-Prusya savaşından yenik çıkan Fransa ekonomik ve siyasal bunalıma sürüklenince, burjuva hükümetinin toplum karşıtı siyaseti içinden çıkılmaz duruma geldi, ayaklanan Paris proletaryası Paris’i ele geçirerek burjuva egemenliğine son verdi. 26 Mart’ta seçim yapılarak, Paris Komünü’nün kurulduğu 28 Mart günü resmen ilan edildi.

Bu komün, işçi, aydın, küçük burjuva temsilcilerinden oluşuyordu. Komün’ün sözlük anlamı ’’bucak’’tır Devrim Paris’in bucaklara bölünmesiyle başladığı için, bu eyleme ’’Komün eylemiş’’denmiştir.

Komün eski devlet örgütündeki polis bürokrasisinin dokunulmazlığını muhafaza eden burjuva devrimlerini bir yana atarak, işçi sınıfının kitlesel devrimci örgütlerini arkasına alarak, burjuva devleti aygıtını bazen proletarya demokrasi prensiplerine dayalı yeni tip bir devlet yarattı. Komün Meclisi, devletin yüksek kurulu olarak, bakanlıklar yerine 10 komisyon kurdu. İcra Komisyonu Askeri Komisyon, İaşe Komisyonu, Maliye Komisyonu, Adalet Komisyonu, Genel Güvenlik Komisyonu, Çalışma Kömisyonu, Sanayi ve Ticaret Komisyonu, Kamu Hizmetleri Komisyonu, Öğretim Komisyonu.

Bu komisyonların başına hep Komün üyeleri getirildi. Eski sürekli ordu yerine halk silahlandırıldı, polis örgütü dağıtıldı.

Komün bu kısa dönemde hedeflediği tüm reformları gerçekleştiremedi;kendi siyasetini uygularken ciddi yanlışlıklarda yaptı. Nitekim bunlar onun iktidardan düşmesini çabuklaştırdı. Komüncüler, en önemli gereksinmeleri olan Marksist Proletarya Partisinden , örgütlenmeden yoksundular. Verdikleri savaşın amacını da iyice kavrayamamışlardı. Paris Belediye Başkanı olan Tier iktidarına karşı kararlı şekilde savaşamadıklarından, Tier’in başkent askerlerini, devlet görevlilerini Versay’a kolayca çekip yerleştirmesine göz yummaları da önemli bir yanlışlıktı. Tier burada askeri hazırlığını yaparak Komün’ün ilanından bir kaç gün sonra hemen savaşmaya başladı. Diğer bir hata, Komün’ün en çok gereksinim duyduğu harcamalar için Fransız bankasını ulusallaştırmamasıydI. Oysa Versay’lılar, karşı devrimciler, merkez ve taşra şubeleri olarak bundan çok yararlandılar.

Komünyöneticileri karşı devrimci basının casusluk propagandası ile savaşmayı da örgütleyemedi. Silahlı güçlerin örgütlenmesi yetersizdi ve daha kötüsü, devrimci polis dış kentlerden ciddi yardım alamıyordu. Oysa 19 ve 20 Mart’ta büyük sanayi merkezlerinde ayaklanmalar patlak vermiş, yerel komünler oluşturulmuştu; ama ne yazık ki , bunlar ancak bir kaç gün yaşayabilmişlerdi.

Bu dönemde Fransa Prusya ile birleşerek Paris Komününe karşı amansız bir mücadeleye girişti. Fransız ordusunu bozguna uğratan Prusya Başbakanı Bismarck, Versaylılara, yardım olsun diye esir aldıkları 100 bin Fransız askerini serbest bıraktı. 21 Mayıs günü 130 bini bulan askerle Versay ordusu Paris’e saldırdı.

Bir kaç günlük çetin savaşlardan sonra 28 Mayıs’ta Komün cephesindeki barikatlar düştü. 30-40 bin komünlü çarpışmalarda, kurşuna dizilerek öldürüldü; on binlercesi tutuklanarak askeri mahkemede yargılandı, sürgün cezasına çarptırılıp Okyanusya adalarına sürüldü.

Paris Komünü, tarihte bir dönüm noktasıdır: Artık proletarya kendi iktidarını ele geçirmek, yeni bir toplum kurmak için hücuma geçebilecek sınıf olduğunu kanıtlamıştı. Bu büyük deneyim, Karl Maks, Freedrich Engels ve Vilademir İlyiç Lenin’in çalışmalarına ışık tutmuş, devrim ve devlete ilişkin Marksist teorinin gelişiminde büyük rol oynamıştır.