Gavs, yardım dilemek, medet ummak anlamına gelir. Kutup ise nokta ve merkez demektir. Birçok sözcük gibi bu iki kelime de tasavvufta farklı anlamlarda kullanılmıştır.

Gavs, kendisine belli başlı konularda müracaat edilen, evliya ve alim mertebesinde yer alan kişi demektir. Tasavvufta ve divan edebiyatında gavs terimini anlayabilmek için Kabz ve Bast terimlerini bilmek gerekiyor.

Bast, ruhen rahatlama ve ferahlık anlamına gelir. Kabz ise bunalma, ruhen daralma demektir. Kişi, bast halindeyken gavsa sığınır ve ondan yardım ister. Büyük alimlere gavs denir.
……………………………

Kutub velîler zümresinin başkanı ve insân-ı kâmil anlamında bir tasavvuf terimidir. Geçici ve Kevni Kutub olmak üzere ikiye ayrılır. Geçici kutublar, fikirleriyle ve kaleme aldığı eserlerle yol gösterir. Kevni kutub ise tarikat ehli demektir. Daimidir kalıcıdır. Kutubların kutbuna ise kutbü’l-aktâb denilir.
……………………………

Tasavvufta hangisi daha ileri bir makamdır denilirse, kutbiyet gavslıktan daha ilerde ve öndedir.


Kemal GÜL
25.10.2021