Değerli estetikçimiz rahmetli İsmail Tunalı’ya göre resim eseri icat edilmede kategoriler şunlardır:
Gnoseoloji...
Ontoloji...
Aksiyoloji...
" Teksas’ta ne bir fikriyat ne de stil vardı. Orayı; bu yüzden terk ettim."
Kars- Kağızman Kökenli Bob Dylan bu sözü sarf ettiğinde henüz 18’li yaşlardaydı. Ve sanatı çocuk oyuncağı zannedenlerin yüzdelik dilimi Amerika’da bu sıralar yüzde seksenlerden aşağı olmadığını düşünmek istemeyiz. Hakikat buysa; kabul etmemekte olmaz.
" Ardahan kısır bir kadın gibidir. Ne bir yaratım ne bir tasarım yapamazsınız!" Bu sözü benim değer verdiğim Ardahan’lı bir ağabeyim söylemişti. Yaklaşık on seneyi buluyor.
Resim olsun, sanat olsun hangi yollar icap ettirdiğini yukarıda İsmail Tunalı kategorize etmiştir.
Tunalı uzun yıllar Mimar Sinan Güzel Sanatlar Fakültesinde estetik dersleri, sanat yapmak nasıl olur ders anlatımları vermişse de sonuç olumsuz olmuştur: Türkiye’nin sanatçı ve resimci varlığı meydandadır.
Şunu anlıyoruz ki Tunalı Avusturya’da uzun seneler dersler vermiştir. Yüksek Avusturya nişanı almıştır. Avusturya sanat çevrelerinde el üstünde tutulmuştur. Biz okuyamamışızdır: O anlaşılıyor!
Bir resim kağıda düşmeden önce süje olan ressam çizeceği çiçeğe bakar onu bilgi objesi yapar, der ki:
" Bu çiçek benim çizeceğim objedir. Ben ise bunu çizecek süjeyim." süje objeyi bilgi ile yargılar; kağıda henüz çizmek yoktur. çizerse bu estetik obje olur. Ki kategori ikiye geçilmiş olsun.
Bu çiçeği bilgisel, inançsal olarak yargılar...
Bu ise gnoseolojik safhadır.
Resimsel bilgisi görgüsü, fikirsel bildiği her şey, kültür olarak bulunduğu zaviyeler hepsi bu aşama da ressamın gnoseolojik seviyesidir Ve buna bağlı olarak fikriyatı, felsefesi, dünya görüşüdür.
Ontolojik safha ise resim sanatının analitik ve sentetik a priori ve a posteriori eleman ve ilkelerinden oluşur...
bu resim sanatının stillerinden birinin tarafına geçilmiştir manasında olacağı gibi yeni bir stil sentezi hasıl edilecektir manası da gelebilir.
Empresyonizm’i incelerken Tunalı ontoloji safhasını; komplemanter renk, süksesif renk olayı, hava renk perspektifi ve empresyonizmin zaman mekanizma anlayışıyla bu stilin ontolojisini çerçeveye alıyor.
Son safha ise ressam hangi felsefi duruşla çiçeği bilmişse buna takiben ontoloji kavramlarını bağlamışsa sonuçta bunları bir diğerleriyle uyum haline getirmek durumundadır.
Güzel değeri her resmin, her sanat eseri gibi final sentez aşamasıdır.
Temel güzel yasası: Harmony denge ile sağlanır. Her açıdan bağlayıcı son cümleyle: nicel ve nitel denge; güzelliğin harmonize olmasına amildir.


Yalçıner Yılmaz
Akçansa Güzel Sanatlar Lisesi
Görsel Sanatlar Lisesi
Çanakkale
16-05-2021


Fubino teorisi...