Valla ilkokul dördüncü sınıf düzeyindeki bir konuyla ilgili “ders” verecek değilim.Ki bu hem “şık” olmaz;hem de gereksizdir.
Ancak ad yerine geçen bu zamirlerin,söylenmesi anlamında bir sorun yoktur hiçbirimizde ama ya yazımları?
Mesela “o” zamirini ele alalım.
Gerek gündelik hayatta,gerek bazı tam sayfa ilanlar /reklamlarda ,gerekse de burada büyük harf olarak yazılıp,kesme işareti ile aldığı ekin de ayrıldığına tanıklık ettim çok: ( O’nu veya O’na…)
Oysa bu dilin yapısına ve dilbilgisi kuralına da uygun değildir.Gerçi henüz daha toplumca “dilbilgisi”nin nasıl yazılacağı konusunda da anlaşmış /uzlaşmış değiliz.İlginçtir:12 Eylülün en cafcaflı döneminde “ilkokul” kelimesinin “ilk okul” şeklinde ayrı yazılacağına dair genelge gelmiş,resmi yazının konu kısmında ise “ilkokul” doğru olarak yani bitişik yazıyordu.
TDK Sözlüğü de dahil çoğu yerde “dil bilgisi “şeklinde ayrı yazılmaktadır.Bu bir insanın “bildiği” diller anlamında söylenirse doğrudur fakat bir dilin yapısı,özellikleri yani grameri anlamında kullanılırsa ayrı değil,bitişik yazılmalıdır.Ki böylelikle ikisinin aynı anlamda olmadığı sezdirilmelidir!Yani şunu yapmamak lazım:Birden fazla anlama gelen kelimeleri aynı biçimde yazarsak,dil zamanla fakirleşir;aradaki “nüans” yani küçük ayrıntı unutur,gider.Tıpkı “ana dil” ve “ana dili” arasındaki farkı gözden kaçırmak gibidir.
Türkçe dilbilgisi kurallarına uymakta zorlanmaktayım. (D)
Onun dil bilgisi çok iyidir.(Yani bildiği dil sayısı anlamında…)(D)Ama onun İngilizce dilbilgisi çok iyidir dersek de bitişik yazılmalı.(Yani o dilin grameri anlamında…)
Bütün bunlara rağmen “o” zamiri “büyük harfle” yazılmamalı;neyin karşılığı kullanılırsa kullanılsın “o” şeklinde olmalı ve ekleri de ayrılmamalı:Ben, onu seviyorum;o bir dahidir gibi.
Türkçe benim ana dilim ve ülkemizin “resmi dili” de.
Onu kullanmak,korumak ve geliştirmek hakkımdır diye düşünmekteyim ve “dil hakkı” denilen şey de tam budur edebiyatta,sosyolojide ve hukuk zemininde.
Üç boyutlu bir haktır kısaca:Kullanma,koruma ve geliştirme.