Hangi alışkanlıklara sahip olmak istersiniz?

Alışkanlıklarımız esir etmiş bizi,
İleride çıkar olumlu -olumsuz izi.
Alışkanlıklar için uyardılar mı sizi?
Maalesef kendine bağladı hepimizi.

Cep telefonu düşmez ki ellerden,
Boş konuşma eksik olmaz dillerden.
Sana ne, boş yere oturan ellerden.
Kötü alışkanlıklar gitsin bizlerden…

Sizlere de kendime de soruyorum. Acaba hangi alışkanlıklarımız var? Hangi alışkanlıklarımızı devam ettirmeliyiz? Alışkanlık nedir? Nasıl kazanılır?

Bizi Alışkanlıklarımız Yönetir. Her akşam seyrettiğiniz televizyon kanalını neden seyrediyorsunuz? Neden evinizdeki masada hep aynı sandalyeye oturuyorsunuz? Sabah kalktığınızda davranışlarınız neden hep aynı kuralları izliyor? Her gün sabahtan akşama tekrar tekrar yaptığınız bu davranışlarınızı sanki bir tören kuralıymış gibi yaptığınızı biliyorsunuz değil mi? Hatta bu davranışlarınız engellenecek olursa fena halde huzursuz olacağınızı da...

Hepimizin hayatı alışkanlıklarla dolu. Alışkanlıklarımızı biz oluştururuz ama sonrasında alışkanlıklarımız bizi biz yapar; hayatımızı yönetir. Alışkanlıkların faydalısı da zararlısı da son derece güçlüdür. Bizim her türlü davranışlarımızı -kimi araştırmacılara göre %95’ini- alışkanlıklarımız yönetir. Hayatımızı yönlendiren neredeyse tüm seçimlerimizi alışık olduğumuz şekilde yaparız. Seçimlerimizin sadece %5’ini rasyonel olarak, düşünerek yaparız.

Hayatımızın büyük bölümünü ‘düşünmeden’ yönetmek bize atalarımızdan kalmış milyonlarca yıllık bir miras. Evrimsel biyoloji bize beynimizin güvensiz bir ortamda, tehlikeyle baş edebilmek ve hayatta kalabilmek üzere tasarlandığını ve hayatta kalmak gibi önemli bir konuda aklımıza değil sezgilerimize daha çok güvendiğimizi söyler. Bu nedenle nasıl tehlikelerden kaçmak ve hayatta kalmak için hiç düşünmeye ihtiyacımız yoksa; günlük hayatımızı sürdürmemiz için de düşünmeye pek fazla ihtiyacımız yoktur.

Günlük hayatta bir çok alışkanlıklarımız vardır. Boş konuşma alışkanlığı, televizyon izleme alışkanlığı, kahve alışkanlığı, cep telefonu ile konuşma alışkanlığı, oyun oynama alışkanlığı… Asıl duymak istediğim; okuma alışkanlığı, kitap, dergi, gazete okuma alışkanlığı idi…Ama bu cevabı duyamadım.

Duyamam tabi… Çevremizde, toplumumuzda bu alışkanlık kazanılmamış, verilmemiş ki… Alışkanlık; Bir davranışı, bir işi yapa yapa kazanılan bir süreçtir.Her gün elimize bir kitap alıp da 15 dakika okuma yapar isek, bir zaman sonra bu bizlerde kitap okuma alışkanlığına dönüşecek, elimizden kitapları düşürmek istemeyeceğiz.Haydi var mısınız? Bu davranışı yapmaya, bu alışkanlığı kazanmaya…

Dedik ya birçok alışkanlıklarımız var diye. Bu olumsuz alışkanlıkları yok etmek için okuma alışkanlığı süper bir uğraş alanıdır. İnsanların kültürlü, sosyal, öz güvenli, bilgili, girişken olması için okuma alışkanlığını kazanması ve geliştirmesi gerekir. Avrupa ülkelerine baktığımızda küçüğünden büyüğüne hepsinin elinde okuduğu bir kitap, gazete ya da dergi vardır. Bizim ülkede ise tam tersi. Okuma alışkanlığı değil, başka alışkanlıklarımız var. Telefonla konuşma alışkanlığı, Televizyon izleme alışkanlığı, kahve alışkanlığı, dedikodu alışkanlığı… Zaten bizler hep bu alışkanlıklarımız yüzünden geri kalmadık mı? Bu alışkanlıklar yüzünden kaybetmedik mi?

Var mısınız? Yeni bir alışkanlık kazanmaya, okuma alışkanlığı kazanmaya… Nasıl mı? Her gün 15 dakika kitap, dergi ya da gazete okuyarak… Bakınız bu makaleler de okumanız için… Bu siteyi tanımakla çok memnun oldum, çünkü bizlere yazma ve okuma gibi güzel bir alışkanlık kazandırdı.

İnsan okudukça bilgili ve kültürlü olur.Çevreye, olaylara daha geniş ve hoşgörülü bakar.Nasıl acıktığımız zaman yemek yeme isteğimiz geliyor, susadığımız zaman su içme ihtiyacımız geliyor ise bilgilenmek istediğin zaman ise okuma alışkanlığı gelmeli ve okumalıyız.Bu güzel alışkanlığı kazanmalıyız aynı zamanda çevremize de kazandırmalıyız. Hayatımızın her aşamasında bu günlük alışkanlıklarımız bize fiziksel, duygusal ve sosyal bir rahatlık ve güven sağlar. Çocukluğumuzdan beri işler “alışa geldiğimiz gibi” yürüdüğü sürece kendimizi güvende hissederiz.

Aslında bizim insan olarak davranışlarımız son derece aşikar değil midir? Yerleşik alışkanlıkları kırmak, davranışları değiştirmek zordur; hatta çok zordur. Birçok konuda “doğru olanı” bilsek bile bunu bir türlü hayata geçiremeyişimizin sebebi de bundan kaynaklanır. Hayatta doğru olanları yapar isek, alışkanlık haline getirir isek hayatta başarılı olur, doğru alışkanlıklarımız bizi yönetmeye başlar.İşte bizler de bu doğru davranışları, alışkanlıkları kazanmalı,hayatın ayrılmaz parçası yapmalıyız.Ne mutlu yanlış alışkanlıklara esir olmayanlara…Ne mutlu kötü alışkanlıklar içinde boğulmayanlara…

Hasan KAYA
Eğitimci Şair-Yazar