ELAZIDA EDEBİYET VE DİĞER GÜZEL SANATLAR

Tarihin hemen her döneminde idari bir merkez olan Harput, kültür ve sanat alanında da bu özelliğini sürdürmüştür.

Harput’un zaman içerisinde bilim adamlarının, şair ve yazarların, din adamlarının toplandığı ve önemli eserlerin vücuda getirildiği ve bölgesinin bir kültür merkezi olduğunu günümüze kadar ulaşan eserlerden ve belgelerden anlıyoruz.

Harput-Elazığ’da Halk Edebiyatı’nın son derece gelişmiş olduğunu özellikle Halk Edebiyatı ürünlerinden, mani ve ninnilerin çok yaygın olduğu ayrıca Divan Edebiyatı geleneğinden de etkilenerek çeşitli eserlerin yazıldığı bilinmektedir. Halk şairlerinden Aşık, Cefai, Meluli, Köse Seferzade, Hacı Raşit Efendi, Luzumi, Fahri, Dilşad Hanım, Vahap Güray, Haydar Duman başta gelir.

Harput’ta Divan Edebiyatı da oldukça gelişmiş durumdadır. Harput’ta bu özellik medrese tahsili görenlerin yanında sade halktan kişilerde de görülür. Nitekim Harput Türkülerinde, Divan Edebiyatı’nın önemli isimlerinden Fuzuli, Nedim, Nevres, Baki gibi şairlerin eserleri bestelenmiş ve halk bu besteleri bilinçli bir şekilde okumuş, anlamış ve günümüze kadar gelen yüksek bir edebi anlayışı ortaya koymuşlardır. Harput’ta; kürsübaşlarında, odalarda, divan şairlerinin eserleri ezbere okumakla birlikte işi daha da ileri götürerek çok enteresan ve yüksek bir Divan Edebiyatı bilgisi ve birikimini gerektiren yarışmalar, atışmalar yapılmaktaydı.
Harput’ta yetişen ve sayıları yüzleri bulan Divan şairleri arasında İbnül Emin Mahmut Kemal İnal’ın “Son Asır Türk Şairleri” isimli eserinde de yer alan, Hacı Hayri (1876), Müderris Kemaleddin (1866-1936), Harputlu Rahmi (1802-1884), Mehmet Nuri Gençosmanoğlu (1897), Sadi (?-1916), Ömer Naimi Efendi’nin oğlu Hamdi Efendi (H.1245-1318) ayrıca Ömer Naimi Efendi, Abdulhamit Hazmi, Abdullatif Lütfi, İbrahim Lebip, İshak Hoca, Sungurzade Hacı Kerim Efendi, Rıfat Dede (1807-1869), Saçlı Hoca, Osman Remzi, Haydar Bey, Ahmet Kemal gibi daha bir çok ismi sayabiliriz.
Divan Edebiyatı ile Halk Edebiyatı geleneğini zihninde ve ruhunda mecz etmiş olan Harput insanı Türk Edebiyatı ve Musiki kültürü içerisinde haklı bir şöhrete sahip olmuştur.