Kâğıt ve Kitap sanatları müzesi

Kitabın evrensel gerçekliğini simgeleyen bir heykelin süslediği bahçe içindeki müze, her kültür olgusunun gerçekleşmesinde öncü bir ismin olması kuralını gündeme getiriyor: Müzenin oluşumunda Nedim Sönmez’in yorulmak bilmez çabasının büyük bir payı var.

İletişim, sanat ve kültür aracı olarak kâğıdın İ.Ö 3500’lü yıllarda papirüsün bulunmasından bu yana geçirdiği evrim ve bu evrimin matbaanın icadından sonra kitaba dönüşme süreci, kuşkusuz bütün gelişmelerin odağında yer almakla kalmaz, bugün geldiğimiz aşamadan geriye doğru bakıldığında, ağaç kabuğu, yaprak, deri, ahşap, mum gibi farklı malzemelerin yazma aracına kavuşturulmasıyla, insanoğlunun belki de en parlak ürünü olan beyin gücüne de tanıklık eder. Kâğıt kültürünün bu devamlılığı sonucundadır ki, bilgi dediğimiz o çok yönlü birikimin kalıcı olması sağlanabilmiştir.

Ama bu olağanüstü gelişmeyi salt bugün ulaşmış olduğu yerde görüp tanımakla, sadece akan zamanı daraltmış ve evrimin temelindeki olguyu görmemiş oluruz. Bunun için yolunuzu İzmir’e düşürüp iki yıl kadar önce Ege Üniversitesi’nin desteği altında Nedim Sönmez’in eski bir Levanten yapı olan Balian köşkünün yenileştirilmesi sonucunda iki kat üzerinde kâğıt ve kitap koleksiyonlarını yerleştirmesiyle kurulan kâğıt ve kitap sanatları müzesini görmeniz gerekiyor. Kitabın evrensel gerçekliğini simgeleyen bir heykelin süslediği geniş bir bahçe içindeki müze, her kültür olgusunun gerçekleşmesinde öncü bir ismin pay almış olması kuralını bir kez daha gündeme getiriyor: Müzenin oluşumunda Nedim Sönmez’in yorulmak bilmez çabasının büyük bir payı var.. Müze, onun girişimi ve Ege Üniversitesi’nin desteği altında İzmir’in 12. müzesi olarak hayata geçirilmiş. 12 rakamının büyüsü bununla da bitmiyor: Açılış töreninin 12.12.2012 tarihinde saat 12.12’de gerçekleşmiş olması da ilginç bir rastlantı değil mi?

KÜLTÜREL OLGUNUN GÖSTERGESİ

Yıllar önce Almanya’nın Stuttgart kentinde ebru sanatçısı olarak tanımıştım Nedim Sönmez’i. Onun, bu kez söz konusu kültür kurumunun başında, bütün emeğini bu kuruma adamış bir kültür gönüllüsü olarak karşıma çıkması, beni hem şaşırttı, hem sevindirdi. Organik yazı malzemelerinden geleneksel kâğıt üretimine, kâğıdın renkli dünyasındaki oluşumlara, kâğıdı sanat nesnesine dönüştürme aşamasındaki sanatçı işlerine, bu arada Avrupa kültüründe matbaanın kurulmasında öncülük işlevini üstlenmiş olan Gutenberg’den Schöffer’e, 18. yüzyılda Osmanlı yaşamına matbaayı kazandıran İbrahim Müteferrika’ya, ilk litografi ve tipografi örneklerine, baskı sanatlarına, bütün bunların sonucu olan kitap tasarımlarına ve sanatçı kitaplarına kadar, bu türden konulara ilgi duyan meraklının kafasındaki sorulara yanıt verecek her nesne, güzel düzenlenmiş bir müze çatısı altında izleyicinin önüne açılıyor İzmir’in bu yeni kültür kurumuyla.

Altı yıldan beri EGE-ART adı altında düzenlenen sanat etkinliklerine her türlü desteği ve katkıyı sağlamış olan Ege Üniversitesi rektörü Sayın Prof. Dr. Candeğer Yılmaz, bu müzenin gerçekleşmesinde de birinci planda işlev üstlenmekle, gelişmeye açık bir eğitim kurumunun daha temelini atmış olmaktadır. Kendisinin de belirttiği gibi, bu müze büyük bir işbirliğinin ürünüdür. Müzenin kuruluşunu planlayıp geliştirerek, müzeyi oluşturan objelerin tamamına yakınını, kişi, kurum ve sanatçı bağışlarından sağlayarak bu oluşuma yön veren müze koordinatörü Nedim Sönmez dostum, bu etkinliğe girişirken, kuşkusuz Avrupa’da yaşadığı deneyimlerden, galeri, yayınevi, fuar ve müzelerde edindiği 30 yıllık gözlem ve araştırmalardan büyük ölçüde yararlanmıştır.

Günümüzde kısa adıyla “e kitap” (elektronik kitap), pratik bir okuma alışkanlığı kazandırmakta etkili oluyor görünse de, matbaada basılarak yazarın ve onu tasarımlayan basım ustasının emek ürünü olmaya tanıklık eden kitabın ağırlıklı değerini rafa kaldırmış olamaz elbet. Borges de, çok şeyi gerçekleştiren insanoğlunun yarattığı en şaşırtıcı nesnenin kitap olduğu gerçeğinin altını çizmişti haklı olarak.

İşte kültürel olgunun göstergesi olan bu büyük keşfin oluşum ve gelişim evrelerini, tipik örnekler eşliğinde izlemek için ne yapıp edip yolunuzu İzmir’den ve bu harika müzeden geçirmeye çalışın sevgili okurlarım. Bu arada bir gerçeği daha dile getirelim: İzmir, son yılları kapsayan kültürel ve sanatsal gelişmelerle, İstanbul ve Ankara’nın gölgesinden artık yavaşça çıkmaktadır.